Jakie przyczyny zadecydowały o powstaniu „ Pana Tadeusza ”?
• upadek powstania listopadowego,
• gorąca miłość do ojczyzny
„ Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie,
Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,
Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie”
mówi wieszcz w „Inwokacji”
• tęsknota za utraconym krajem dzieciństwa :
„ Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości
W całej przeszłości i w całej przyszłości
Jedna już tylko jest kraina taka.
W której jest trochę szczęścia dla Polaka.
Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty, jak pierwsze kochanie, (...)
• trudne położenie emigrantów polskich na obczyźnie :
„ O tym - że dumać na paryskim bruku,
Przynosząc z miasta uszy pełne stuku
Przekleństw i kłamstwa, niewczesnych zamiarów,
Zapóźnych żalów, potępieńczych swarów
[frag. z „ Epilogu ”]
• swary wśród emigracji