1)„Epilog” opowiada o przyczynach powstania utworu- o ucieczce Mickiewicza od intryg i waśni paryskiej emigracji, o chęci przeniesienia się, chociaż w wyobraźnio kraju lat dziecinnych-Litwy. Ogarnięty nostalgią tworzy obraz na zawsze utraconej krainy beztroski, szczęścia, harmonijnego zespolenia człowieka z naturą. W tym „raju utraconym” wszystko jest piękne i dobre, gdyż jest poecie znane i bliskie: „Od lipy, która koroną wspaniałą/ Całej wsi dzieciom użyczała cienia,/Aż do każdego strumienia, kamienia,/ Jak każdy kątek ziemi był znajomy”. Za zamkniętymi drzwiami Europy hałasów możliwe stało się znalezienie ukojenia, odcięcie się od rzeczywistości, od brutalnej prawdy-od „krwi tej, co się świeżo lała”. Niemoc „w świecie nieproszonych gości”skłaniała do poszukiwania arkadii, cudownego miejsca, bez problemów i łez.
2)Epilog w „Panu Tadeuszu” jest liryczną wypowiedzią narratora wyjaśniającą zmierzenia utworu, jest to geneza utworu. Autor przedstawia się na tle emigracji paryskiej. Oskarża siebie i innych o ucieczkę. Emigracja jest skłócona. Atmosfera niezrozumienia i kłamstw. Stara się tłumaczyć przegraną powstania. Brak perspektyw na przyszłość. Woli nie mówić o współczesności, gdyż rzeczywistość jest zbyt przytłaczająca. Kraj lat dziecinnych był pełen szczęścia i beztroski. Warto jest go wspominać. Mickiewicz chce powrócić do przeszłości, gdy Polacy byli panami swoich działań. Próbuje oderwać się od rzeczywistości w sferę marzeń i wspomnień. Mickiewicz chce, aby odbiorcą jego utworów był cały naród. Utwór miał być źródłem tradycji, kultury, historii, ma zagrzewać do walki. Autor pragnie by jego utwór zyskał statut pieśni gminnej. Mickiewicz świadomie odwołuje się do poezji ludowej. Chce, aby jego utwór jednał wszystkich, by był odwołaniem do wspólnych uczuć. U źródeł powstania utworu leży tęsknota za ojczyzną.
3) Mickiewicz w Epilogu tęsknotę do kraju lat dziecinnych - ojczyzny. Pragnie do niego wrócić. Z tym krajem wiążą sie najpiękniejsze wspomnienia, jest on źródłem radości, bezpieczeństwa, symbolizuje życie czyste , szczęsliwe, niewinne (bez skazy). Kraj tennie był wielki i bogaty, ale wlasny. Poeta dzięki wspomnieniom chce powrócić do ojczyzny (motyw ikaryjski)