Nowatorstwo wyobraźni w wierszu "Pan Błyszczyński"
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Bolesław Leśmian był twórcą bardzo oryginalnym. Jego wiersze obrazują dziwny świat, który ma niewiele wspólnego z rzeczywistymi istotami ludzkimi i pejzażami, jakie dostrzega zwykły obserwator. Posługując się oryginalnym sposobem obrazowania i używając wielu stworzonych przez siebie neologizmów Leśmian tworzy nowe światy i nowe zjawiska. W utworach Leśmiana granica między światem realnym i fantastycznym jest bardzo cienka. Mieszają się w nich elementy znane odbiorcy i zupełnie nieprawdopodobne. Przykładem jest Dziewczyna z wiersza "Pan Błyszczyński". Nie ulega wątpliwości, że jest ona postacią nierealną, lecz trudno stwierdzić, czy jest ona snem, czy też marzeniem. Ukazana jest przez Leśmiana jako postać eteryczna i zwiewna. Jej warkocz "łatwo się płoszył" i "skrzydłami fal gęstych wciąż uciekał i powracał na ramiona". Wynurza się ona z mgieł i jest określona przez podmiot liryczny jako "cudny niebyt", który wzrusza Pana Błyszczyńskiego. Trudno określić, czy jest wytworem podświadomości w postaci snu, czyw wymodlonym ideałem kobiety, który ma złote złote rzęsy, a oczy przypominają zmyślone jeziora. Nie może być realna, gdyż nikt jej nie stworzył, "przyszła bez życia i bez śmierci, więc nie żyła i nie zmarła...". Nie wiadomo, skąd wzięła się ta nagła Dziewczyna, która bez zaplanowania cieleśnieje poza życiem. Pan Błyszczyński, który stworzył własny świat i twierdzi, że wszystko w nim rozumie, nie potrafi wytłumaczyć skąd wzięła się ta Dziewczyna i jak to ię stało, że ją pokochał. Lecz nagle Dziewczyna znika, pozostawiając Panu Błyszczyńskiemu jedynie nadzieję na to, że kiedyś powróci. W swoich wierszach Leśmian porusza także problem relacji między Bogiem i człowiekiem. W "Panu Błyszczyńskiem" Bóg jest traktowany jako Stwórca i poniekąd Sędzia. Pan Błyszczyński boi się Boga. Na pytanie Stórcy o ogród Pan Błyszczyński nie odpowieda śmiało i od razu, lecz wychodzi z "trwożnej gęstwiny". Prosi Boga, aby "nie ujmował" mu "snów spełnionych". Wyraża żal, że ośmielił się stworzyć własny świat i aby pokazać, że nie miał zamiaru zrobić nic złego, prosi Boga o zwiedzenie ogrodu. Chce sie wytłumaczyć Bogu, odbyć pewien rodzaj bezpośredniej spowiedzi ("Wyznam Tobie (...) całą gęstwę mojej wiary"). Gdy Bóg pyta kto stworzył dziewczynę, Błyszczyński błaga Go o łaskę nad nią i o sprawiedliwość wzglę dem niej ("nie skąp w obłokach błogosławieństw i kar Twych - tym co wiedzą, że ich nie ma - a chcą istnieć!!!"). Pan Błyszczyński chce także wyżalić się Bogu ze swoich zmartwień i przeżyć, lecz Bóg go nie słucha - odchodzi do własnych spraw. Bóg jest w tym utworze surowym Stwórcą, przestrzegającym porządku i zajętym własnymi sprawami. Szkoda tylko, że ma do dyspozycji całą wieczność, a nie może wysłuchać Pana Błyszczyńskiego. Ważnym elementem twórczości Leśmiana jest także język, którego używa. Poeta tworzy zaskakujące nowe wyrazy, które są połaczeniem dwóch różnych słów lub podstawy słowotwórczej i formantów. Neologizmy w wierszu "Pan Błyszczyński" czynią treść całości o wiele ciekawszą niż byłaby przy użyciu innych słów. Trawa jest "podśniona", zmory zajęte są "zmorowaniem" a widma się "bylejaczą". Z powodu tych eksperymentów językowych utwory zmuszają odbiorcę do zastanowienia się nad tym, co chciał przekazać autor. Gra słów i oryginalne środki obrazowania są charakterystyczne dla poezji Leśmiana. Czyni to jego poezję niemal nieprzetłumaczalną na język niepoetycki. Nie wiadomo, czy "podśniona trawa" jest wyśniona, czy raczej podścielona, a "zmorowanie może być róznie dobrze rozrabianiem lub przerażaniem. A widma, które sie "bylejaczą" tak naprawdę robią coś byle jak, czu też marnują się w wyśnionym świecie Pana Błyszczyńskiego? Niespotykana inwencja słowotwórcza Leśmiana pomaga czytelnikowi zrozumieć, na czym polega rozumienie bytu i niebytu, poznanie nierealnego świata i zrozumienie intencji autora. Dzięki ogromnej wyobraźni i tworzeniu nowych słów wiersze Leśmiana są niepowtarzalną podróżą wgłąb nowych światów i odczuć.