Wskaż cechy dramatu realistycznego i symbolicznego w Weselu

Question

I II III 1900 20

Answer 1

Dramat symboliczny jest jedną z odmian tego rodzaju literackiego. Oprócz warstwy realiów i zwykłych wydarzeń, ogromną rolę odgrywa warstwa symboliczna. "Wesele" jest właśnie takim utworem realistyczno-symbolicznym, który stał się dramatem narodowym i wielkim wydarzeniem literackim. Punktem wyjścia jest wesele inteligenta poety z chłopką, które ma miejsce w chacie chłopskiej. Rozgrywają się tu jednak sceny inne, fantastyczne, wizyjne, wypełnione postaciami z zaświatów. Podjęte zostały tematy zrywu narodowego, niemocy społecznej, charakterystyka inteligencji, wsi, ludomania i dekadencja. Utwór ten jest pełen aluzji, niejednoznacznych obrazów, nie daje się do końca zinterpretować, jest bogaty w symbolikę. Tworzą ją sceny wizyjne, osoby dramatu i przedmioty-symbole.

Symbol - to pojedynczy motyw luz zespół motywów występujący w dziele, który jest znakiem treści głęboko ukrytych i niejasnych, mających za zadanie kierować ku nim myśl czytelnika. Warstwa symboliczna "Wesela" jest bardzo bogata. Oto przykłady symboli, które są główną cechą dramatu symbolicznego:

§ Złoty róg - jest symbolem wyzwolenia, sygnału wzywającego do powstania, budzącego w ludziach wolę walki;
§ Pawie pióra - symbol własności, prywaty, wartości pozornych;
§ Złota podkowa (schowana) - symbol szczęścia odłożonego na przyszłość, sukcesu, którego czas jeszcze nie nadszedł;
§ Dzwon Zygmunta - odlany z dział zdobytych na wrogu - symbol wielkości i chwały Polski: w "Weselu" ten dzwon "o pękniętym sercu" kojarzył się już tylko z uroczystościami pogrzebowymi, bo były to jedyne okazję, kiedy dawał się słyszeć jego dźwięk - "Kruczy ton";
§ Kaduceusz - symbol pokoju, jedności, przymierza;
§ Chochoł - ogólnie to słomiana otulina okrywająca krzak róży przed zimnem i mrozem; w "Weselu" symbolizuje trudne do rozwiązania problemy narodowe, lecz badacze nie mogli jednoznacznie określić jego charakteru. Uznano, że skoro pod słomianą okrywą znajduje się krzak róży, który na wiosnę ożyje i zakwitnie, może więc naród polski, uśpiony w niewoli przez zaborców, wyzwoli się spod ich panowania i zrzuci skorupę - jak róża na wiosnę.
A teraz kilka przykładów scen symbolicznych:
§ Scena zasłuchania - czekanie na dźwięk złotego rogu, który da sygnał do walki;
§ Chocholi taniec - monotoniczny, usypiający, letargiczny, pogrążający w niemocy i zapomnieniu taniec. Symbol zniewolenia i marazmu;
W utworze wiele jest także słów symbolicznych. Oto niektóre z nich:
§ "Cóż tam, Panie, w polityce?" - Czepiec okazuje swe zainteresowanie wydarzeniami politycznymi na świecie, zadaje Dziennikarzowi pytania świadczące o jego mądrości i dojrzałości, zmuszającej inteligenta do dostrzeżenia w chłopach godnych uwagi partnerów. Redaktor dziennika ma jednak dosyć rozmów o polityce, zbywa Czepca; uważa, że chłopom powinien wystarczyć ich wiejski świat, który ma stanowić azyl pokoju dla inteligencji;
§ "Miałeś, Chamie, Złoty Róg
Miałeś, Chłopie, Czapkę z Piór (...)
Ostał Ci się jeno Sznur"

Kolejna próba powstania nie powiodła się. I u chłopów, i u inteligencji zwyciężyły egoizm, próżność, prywata (czapka z pawimi piórami, złota podkowa). Podczas, gdy Chochoł gra zebranym do tańca, Jasiek rozpacza, a Chochoł śpiewa mu powyższe słowa;

§ "Ot, Pany się nudzą sami
To się pięknie bawią z Nami"
Stary Dziad przypomina, że kiedyś, tak dobrze nie było, że była przepaść między stanami i "splamiła krew sukmany". Jednak przytoczony cytat, to słowa Ojca, który odrzuca te wspomnienia.
Występują także postacie symboliczne. Osoby te ujawniają marzenia, niepokoje, lęki głęboko zakorzenione w psychice realnych bohaterów:
§ Chochoł - ukazuje się Isi. Symbolizuje idee odrodzeńcze, możliwość podźwignięcia się z upadku, zmartwychwstania. Druga warstwa znaczeniowa tego symbolu jest związana z ideą upadku, marazmu, bierności. To Chochoł gra pesymistyczną, hipnotyczną melodię, do której w ostatniej scenie dramatu tańczą goście weselni;
§ Widmo - ukazuje się narzeczonej. Jest symbolem romantycznej miłości;
§ Stańczyk - ukazuje się Dziennikarzowi. Jest uosobieniem mądrości politycznej. Wytyka Dziennikarzowi bierność, zakłamanie, fałsz i krytykuje jego działalność dziennikarską, polegającą na usypianiu narodu, odbieraniu mu nadziei, co prowadzi do biernego pogodzenia się z niewolą;
§ Rycerz - Zawisza Czarny, symbol potęgi, męstwa nie tylko fizycznego, ale także duchowego. Dlatego ukazuje się Poecie - dekadentowi, o rozchwianej psychice, przeświadczonemu o własnej słabości, biernemu. Rycerz chce porwać go do czynu, ożywić jego twórczość ideą walki w imię wolności i niepodległości;
§ Upiór- Jakub Szela - ukazuje się Dziadowi - symbolizuje zbrodnie z czasów rabacji galicyjskiej, które na zawsze rozdzieliły panów i chłopów, i o których należy pamiętać, chcąc doprowadzić do przymierza między tymi warstwami;
§ Hetman - Ksawery Branicki - ukazuje się Panu Młodemu; symbol szlacheckiej prywaty, kosmopolityzmu, zdrady kraju. Potępia bratanie się szlachty z ludem, nazywa naród "hołotą";
§ Wernyhora - ukazuje się Gospodarzowi. Pojawienie się go, to zapowiedź powstania, na jego przywódcę zostaje wybrany Gospodarz.
Inne cechy dramatu symbolicznego na podstawie "Wesela":
§ Synteza sztuk - połączenie elementów plastyki i muzyki ze słowem poetyckim:
- słowo poetyckie to oczywiście tekst główny (dialogi) i poboczny (didaskalia);
- plastyka, której waga wynika

między innymi z licznych nawiązań do znanych obrazów Jana Matejki (między innymi Wernyhory, Racławic, Podniesienia dzwonu Zygmunta czy Stańczyka w czasie balu) i Jacka Malczewskiego (Rycerz u studni). Cały akt II zbudowany jest na zasadzie zestawienia obrazów;
ź muzyka, to muzyka weselna, przewijająca się przez cały utwór, a także gra Chochoła na skrzypcach i jego śpiew w finałowej scenie utworu;
§ Bohater - zbiorowy - inteligencja i chłopi;
§ Bardzo rozbudowane didaskalia - czyli tekst poboczny, szczegółowe informacje autora o scenografii, ubiorze bohaterów itp. Występuje także indywidualizacja języka, polegająca na tym, że przedstawiciele poszczególnych grup społecznych, mówią językiem charakterystycznym dla swojej warstwy - chłopi w "Weselu" mówią gwarą (Jasiek: "Kajsi mi sie zbyła copka"), a inteligencja językiem literackim;
§ Satyryczne potraktowanie postaci (akt I);
§ Określony czas i miejsce akcji (20 listopada 1900 roku, dworek Tetmajera w podkrakowskich Bronowicach);
§ Szopkowe wprowadzenie postaci (akt I składa się z 38 scen, w których bohaterowie pojawiają się parami, mówią swoje kwestie i odchodzą);
§ Dekoracja (konkretny wygląd, realistyczny przekrój chaty chłopskiej - "Izba wybielona siwo, prawie błękitna, jednym szarowym tonem półbłękitu obejmująca i sprzęty, i ludzi, którzy się przez nią przesuną. (...) Na drugiej bocznej ścianie izby: okienko przysłonione białą muślinową firaneczką; nad denem wieniec dożynkowy z kłosów";
§ Fragmenty o charakterze lirycznym (wyznania, np. Pan Młody powiedział: "Mego dziadka piłą rżnęli", Gospodarz: "Mego ojca gdzieś zadźgali");
§ Gradacje napięcia (zbrukane krwią widmo Jakuba Szeli).