WZORCOWA TRAGEDIA
*Przeczytaj fragment Poetyki Arystotelesa (podręcznik, s.41) i wykonaj polecenia.
1. Wypisz zadania jakie Arystoteles stawia przed autorami dramatycznymi.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa "Nie należy bowiem w tragedii szukać wszelkiej przyjemności, lecz tylko takiej, która jest dla niej właściwa".
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Napisz, w czym Arystoteles upatruje kunszt dramaturgiczny autora tragedii.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
II Zapoznaj się z fragmentem sztuki Ajschylosa "Prometeusz w okowach" i wykonaj polecenia.
Ajschylos Prometeusz w okowach
OSOBY:
Prometeusz
Io
Okeanos
Hermes
Hefajstos
Przemoc (Kratos)
Siła (Bia)
Chór Okeanid
Rzecz dzieje się w pustynnych górach Scytii.
Prolog
Orchestra wyobraża dzikie pustkowie. Pośrodku, na wzniesieniu, piętrzy się grupa skał.
Wchodzą: Przemoc i Siła, prowadząc Prometeusza. Za nimi idzie Hefajstos.
Przemoc
Otośmy na dalekie przybyli rubieże,
w Scytów kraj, na pustkowie głuche i bezludne.
Hefaiście! Tobie ninie czas baczyć, byś wolę
rodzica świętą spełnił - wysoko, do skały
urwistej przykuł tego złoczyńcę, stalowych
wieków nieprzemożoną spętanego mocą.
Twój bo kwiat, ogień jasny, wszech kunsztów początek,
ukradł i dał śmiertelnym! Za taką przewinę
zapłacić musi bogom, srogą ponieść karę - by się nauczył Zeusa znosić panowanie
i wyzbył się śmiertelnym przyjaznego ducha.
Hefajstos
Przemocy, Siło! Dla was rozkazy Zeusowe
spełnione już, nic więcej czynić wam nie trzeba.
Lecz ja - jakoż się ważę bliskiego mi rodem
boga do smaganego wichrami urwiska
przybić?.. A jednak przecie mus mi każe twardy,
bym się ważył: rodzica nie posłuchać - biada!
do Prometeusza
Temidy mądrej śmiały, górnomyślny synu!
Wbrew woli swej, zaiste, nieskruszoną stalą
do tej cię turni muszę przygwoździć odludnej,
gdzie nie ujrzysz oblicza, głosu nie usłyszysz
człowieczego, gdzie, żarem prażone słonecznym,
sczernieje twoje ciało... Rad będziesz, gdy w szatach
roziskrzonych noc przyjdzie i światłość zagasi -
i gdy potem szron ranny pocznie topnieć w słońcu...
Tak chwila każdą nową nieść będzie udrękę -
ów zaś, co z cierpień zwolni, nie rodził się jeszcze...
Prometeusz
O, jasne, boskie niebo! Szybkoskrzydłe wiatry!
Rzek zdroje! Śmiechy morskich fal nieprzeliczone!
O, wszechmacierzy ziemio! I ciebie przyzywam,
słońca kręgu promienny, który wszystko widzisz!
Patrzcie, jakie katusze - bóg - cierpię od bogów
Takie oto - widzicie? - męczarnie i srom,
taką straszną udrękę tysiące tu lat znosić będę! To on,
nowy król nieśmiertelnych na taki mię los,
takie więzy skazuje haniebne! Mój ból,
mą niedolę dzisiejszą i tę, co ma przyjść,
opłakuję, nieszczęsny... O, biada! Gdzież kres,
jakiż męce mej koniec zaświta?
1. Scytów kraj – południowo-wschodnia część Europy, między Karpatami a rzeką Tanais (dzisiejszy Don); tu chodzi o góry Kaukazu przylegające do Scytii, gdzie miał być przykuty Prometeusz.
2. Temidy mądrej […] synu – Prometeusz narodził się jako Tytan – syn Tytana wojny i ognia Japeta i jego ówczesnej małżonki Temidy, bogini porządku i prawa.
1. Odszukaj w tekście tragedii i zapisz, w jaki sposób u Ajschylosa realizowane są główne założenia Poetyki Arystotelesa.
Poetyka Arystotelesa Prometeusz w okowach Ajschylosa
kategoria mimesis (zasada twórczego naśladownictwa rzeczywistości)
poważna fabuła
konflikt tragiczny
postacie połączone więzami krwi
kategoria katharsis (budzenie uczuć litości i trwogi
i oczyszczenie z nich)
wina tragiczna
oprawa sceniczna
2. Wskaż w wypowiedzi Prometeusza elementy potwierdzające tragizm jego losu.
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
3. Sformułuj hipotezę, dlaczego współcześni reżyserzy teatralni tak chętnie realizują greckie tragedie antyczne, takie jak Król Edyp, Antygona czy Prometeusz w okowach.
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………
*Przeczytaj fragment Poetyki Arystotelesa (podręcznik, s.41) i wykonaj polecenia.
1. Wypisz zadania jakie Arystoteles stawia przed autorami dramatycznymi.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa "Nie należy bowiem w tragedii szukać wszelkiej przyjemności, lecz tylko takiej, która jest dla niej właściwa".
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Napisz, w czym Arystoteles upatruje kunszt dramaturgiczny autora tragedii.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
II Zapoznaj się z fragmentem sztuki Ajschylosa "Prometeusz w okowach" i wykonaj polecenia.
Ajschylos Prometeusz w okowach
OSOBY:
Prometeusz
Io
Okeanos
Hermes
Hefajstos
Przemoc (Kratos)
Siła (Bia)
Chór Okeanid
Rzecz dzieje się w pustynnych górach Scytii.
Prolog
Orchestra wyobraża dzikie pustkowie. Pośrodku, na wzniesieniu, piętrzy się grupa skał.
Wchodzą: Przemoc i Siła, prowadząc Prometeusza. Za nimi idzie Hefajstos.
Przemoc
Otośmy na dalekie przybyli rubieże,
w Scytów kraj, na pustkowie głuche i bezludne.
Hefaiście! Tobie ninie czas baczyć, byś wolę
rodzica świętą spełnił - wysoko, do skały
urwistej przykuł tego złoczyńcę, stalowych
wieków nieprzemożoną spętanego mocą.
Twój bo kwiat, ogień jasny, wszech kunsztów początek,
ukradł i dał śmiertelnym! Za taką przewinę
zapłacić musi bogom, srogą ponieść karę - by się nauczył Zeusa znosić panowanie
i wyzbył się śmiertelnym przyjaznego ducha.
Hefajstos
Przemocy, Siło! Dla was rozkazy Zeusowe
spełnione już, nic więcej czynić wam nie trzeba.
Lecz ja - jakoż się ważę bliskiego mi rodem
boga do smaganego wichrami urwiska
przybić?.. A jednak przecie mus mi każe twardy,
bym się ważył: rodzica nie posłuchać - biada!
do Prometeusza
Temidy mądrej śmiały, górnomyślny synu!
Wbrew woli swej, zaiste, nieskruszoną stalą
do tej cię turni muszę przygwoździć odludnej,
gdzie nie ujrzysz oblicza, głosu nie usłyszysz
człowieczego, gdzie, żarem prażone słonecznym,
sczernieje twoje ciało... Rad będziesz, gdy w szatach
roziskrzonych noc przyjdzie i światłość zagasi -
i gdy potem szron ranny pocznie topnieć w słońcu...
Tak chwila każdą nową nieść będzie udrękę -
ów zaś, co z cierpień zwolni, nie rodził się jeszcze...
Prometeusz
O, jasne, boskie niebo! Szybkoskrzydłe wiatry!
Rzek zdroje! Śmiechy morskich fal nieprzeliczone!
O, wszechmacierzy ziemio! I ciebie przyzywam,
słońca kręgu promienny, który wszystko widzisz!
Patrzcie, jakie katusze - bóg - cierpię od bogów
Takie oto - widzicie? - męczarnie i srom,
taką straszną udrękę tysiące tu lat znosić będę! To on,
nowy król nieśmiertelnych na taki mię los,
takie więzy skazuje haniebne! Mój ból,
mą niedolę dzisiejszą i tę, co ma przyjść,
opłakuję, nieszczęsny... O, biada! Gdzież kres,
jakiż męce mej koniec zaświta?
1. Scytów kraj – południowo-wschodnia część Europy, między Karpatami a rzeką Tanais (dzisiejszy Don); tu chodzi o góry Kaukazu przylegające do Scytii, gdzie miał być przykuty Prometeusz.
2. Temidy mądrej […] synu – Prometeusz narodził się jako Tytan – syn Tytana wojny i ognia Japeta i jego ówczesnej małżonki Temidy, bogini porządku i prawa.
1. Odszukaj w tekście tragedii i zapisz, w jaki sposób u Ajschylosa realizowane są główne założenia Poetyki Arystotelesa.
Poetyka Arystotelesa Prometeusz w okowach Ajschylosa
kategoria mimesis (zasada twórczego naśladownictwa rzeczywistości)
poważna fabuła
konflikt tragiczny
postacie połączone więzami krwi
kategoria katharsis (budzenie uczuć litości i trwogi
i oczyszczenie z nich)
wina tragiczna
oprawa sceniczna
2. Wskaż w wypowiedzi Prometeusza elementy potwierdzające tragizm jego losu.
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
3. Sformułuj hipotezę, dlaczego współcześni reżyserzy teatralni tak chętnie realizują greckie tragedie antyczne, takie jak Król Edyp, Antygona czy Prometeusz w okowach.
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………