Mit jako pierwotny sposób rozumienia i interpretacji świata-realizując temat odwołaj sie do wybranych tekstów.

Question

Mit jako pierwotny sposób rozumienia i interpretacji świata.

Answer 1

Powinno Ci pomóc:

MIT - opowieść wyjaśniająca za pomocą alegorii i symboli pochodzenie świata, bogów, ludzi, organizująca wierzenia społeczności.

Podział mitów:
mit antropogenetycznyczny - o stworzeniu człowieka
mit teogoniczny - o stworzeniu Bogów, o relacjach między Bogami;
mit genezyjski (kosmogoniczny) - o stworzeniu świata
mit genealogiczny - o pochodzeniu rodów
mit eschatologiczny - zajmujące się problemem śmierci, życia pośmiertnego;
mit kosmogoniczny - o powstaniu świata

Mitologia: uporządkowana przez Homera (VIII w.p.n.e.) oraz Hezjoda (VII w.p.n.e) - stała się oficjalna podstawą wierzeń starożytnych greków.

Funkcje mitu:
- poznawcza - uzasadnianie i interpretacja różnych niezrozumiałych dla człowieka zjawisk, zdarzeń
- sakralna - wprowadzanie w życie społeczeństwa kultów różnych bóstw
- światopoglądowa - podstawy wierzeń religijnych
- tworzenie archetypów (rodzajów zachowań)
- określenie kondycji człowieka (słaby wobec przyrody, śmiertelnik)
- określanie największych pragnień, marzeń człowieka
Mit to odpowiedź na nurtujące człowieka pytania. Jak powstał on sam, jak powstał Bóg; zaspokajał ciekawość człowieka dotyczącą jego relacji ze światem;

MITYZACJA, czyli uniwersalizm mitu:
mit w starożytności był sacrum - opowieścią o świętości. Jednak opowieści mityczne można oderwać od czasu, przestrzeni i miejsca. Mity są uniwersalne, ponadczasowe, również współczesne.
Mityzacja polega na oderwaniu pewnych motywów, postaw od konkretnego czasu, przestrzeni i kontekstu.

Mityczne archetypy:
pozostałości powtarzających się doświadczeń ludzkich, dziedziczone przez nich i zakorzenione w ich podświadomości.

Prometeusz - dobroczyńca ludzkości, archetyp buntownika,
wykradł z Olimpu ogień, za karę Zeus przykuł go do skał Kaukazu, sęp miał mu codziennie wyszarpywać fragment wątroby; przykład altruizmu, bezinteresownego poświęcenia się;
nawiązania i kontynuacje:
- (podobieństwo do Biblijnego archetypu - Chrystus - męczennik - poświęcenie dla ludzkości)
- "Do gór i lasów" - Kochanowski - w tej autobiograficznej fraszce poeta porównuje się do Prometeusza, który mógł przybierać różne postacie.
- prometeizm romantyczny: poświęcenie się jednostki dla dobra ogółu, np.:
o Konrad w "Dziadach" (Adam Mickiewicz)mówi o cierpieniu za miliony, buntuje się przeciwko Bogu, chce poświęcić się dla narodu
o "Dziady" - scena pierwsza więzienna - Tomasz Zan, przewodniczący Towarzystwa Filomatów i Filaretów poświęcił się dla dobra ugrupowania - na tym właśnie polegała cała koncepcja Filomatów i Filaretów - na PROMETEIZMIE
- "Oda do młodości" - Adam Mickiewicz
- "Stary Prometeusz" - Herberta. - Prometeusz nie jest już tu buntownikiem, jest już stary, żyje spokojnie z żoną, ma przyjaciół i przechowuje podziękowanie za ogień. Tylko młodzi ludzie się buntują. Starsi wolą spokojnie żyć i poddać się kolejom losu.
- Stasia z "Siłaczki" - poświęcenia dla dobra nauki
- Doktor Judym z "Ludzi bezdomnych" - poświęcenie pełnego perspektyw życia na rzecz biednych ludzi, których leczył
- zbieżność z MESJANIZMEM
- prometejska postawa w życiu - ks. Maksymilian Kolbe

Odyseusz - archetyp wędrownika, tułacza; symbol wiary w przetrwanie.
Zmuszony do wzięcia udziału w wojnie trojańskiej podróżował przez 20 lat. Pozostał wierny swojej ojczyźnie - Itace oraz żonie Penelopie.
nawiązania i kontynuacje:
- "Sonety krymskie" - Adam Mickiewicz - poeta pielgrzym, nie wiedzący dokąd zmierza, nie potrafiący cieszyć się krajobrazami, które widzi, ponieważ ucieka mu "serce w okolice dalekie"
- "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" - Adam Mickiewicz
- hymn "Smutno mi Boże" Słowackiego - poeta określa się tu mianem pielgrzyma, o swej drodze mówi, że jest "sto mil od brzegu i sto mil przed brzegiem"
- "Pielgrzym" Norwida - bohater to tułacz, wygnaniec, tęskniący do swej ojczyzny
- "Odys" Leopolda Staffa - poeta utożsamia każdego z Odysem, każdy człowiek powinien dążyć do swej Itaki (określonego celu), mimo, że zazwyczaj koniec podróży jest inny
- Seweryn Baryka w "Przedwiośniu" - pielgrzym do ojczyzny, wyśnionej i wyidealizowanej;
- "Latarnik" - Henryk Sienkiewicz.

Dedal - archetyp postawy racjonalnej, pracowitości.
Ikar - archetyp nierozwagi, marzycielstwa.
Ikar, nie posłuchawszy zakazu ojca, zachłysniety wolnością, podleciał zbyt blisko słońca i woskowe skrzydła wykonane przez Dedala roztopiły się - Ikar zginął.
nawiązania i kontynuacje:
- obraz "Pejzaż z upadkiem Ikara" - Bruegel - ucieczka w świat marzeń nie zawsze daje człowiekowi dobro.
- "Ikar" Grochowiaka: realizacja archetypu Ikara w tym utworze polega na dyskusji o roli wyimaginowanego, wyidealizowanego piękna w ludzkim życiu. Piękna należy szukać w rzeczach prostych, nawet brzydkich (twarz i dłonie starej praczki). Porzucenie realiów na rzecz marzeń to ucieczka Ikara - może się zakończyć tragicznie;
- "Dedal i Ikar" - Herberta
- "Do fraszek" - Jan Kochanowski
Nie zawżdy do wrót trafi, aż pióra szychtuje
Do ramienia, toż ledwe wierzchem wylatuje.
- "Prawa i obowiązki" Różewicza. Nawiązuje on do obrazu Bruegela, snuje refleksje na temat roli artysty w społeczeństwie. Każdy ma prawo wybrać swoja drogę, nie musi odwoływać się do sumienia.
- Ernest Bryll "Wciąż o Ikarach głoszą": przeciwstawienie dwóch postaw: idealisty Ikara i racjonalisty Dedala. W imię trwałych wartości Bryll odrzuca piękno i jego ulotność. Uważa, że nie powinno się narażać życia w imię bezsensownych choć efektywnych gestów. Takim dla Brylla byłby również powrót Dedala, aby próbować ratować syna.