Utwory „Oda do młodości” i „Do młodych” powstały w dwóch różnych epokach literackich: romantyzmie i pozytywizmie. Można dostrzec między nimi różnice, ale także podobieństwa. Wiersze te są manifestami dwóch pokoleń młodzieży polskiej: romantyków i pozytywistów.
„Oda do młodości” to utwór programowy polskiego romantyzmu. Wiersz jest apostrofą do młodości. Został zbudowany na zasadzie kontrastu, zestawieniu dwóch światów: starego i młodego. Pierwszy to świat który istnieje. Cechuje go ciemność, niewiedza, ograniczenie, egoizm, gnuśność, tępota. To świat „bez serc, bez ducha”, ponieważ jest oparty na rozumie. Drugi to świat który nadejdzie. Stworzą go ludzie młodzi, silni, zjednoczeni ideałami przyjaźni, kierujący się uczuciem. Podmiot liryczny jest nieprzychylny, wręcz wrogi wobec świata starych, sprzyja natomiast drugiemu, nowemu światu młodości, który zapowiada przemianę globu. Poeta wzywa do walki, działania z poświęceniem. W utworze zostaje przedstawiony program dla młodych: należy odrzucić przykrą rzeczywistość, uciec od niej w świat marzeń , trzeba dążyć do przebudowy świata, aby zapanowały w nim miłość, przyjaźń, mądrość i wolność. Pojawia się motyw lotu, unoszenia się nad zwykłą szarą codzienność. Podmiot liryczny przedstawia również młodym sposoby działania. Nowe pokolenie powinno się zjednoczyć i wspólnymi siłami osiągnąć cel. Potrzeba do tego wielkiego zapału, a nawet szału działania, bez oglądania się na trudności i niebezpieczeństwa. Trzeba także odrzucić świat ludzi starych, ponieważ są zamroczeni, nie dostrzegają wokół siebie żadnych wartości i nie przystają do zmieniającego się świata. Każdy z nich jest egoistą zajętym swoimi własnymi, przyziemnymi i błahymi sprawami.
Wiersz „Do młodych” jest również apostrofą. Podmiot liryczny zachęca młode pokolenie do poszukiwania, odkrywania, znajdowania nowych rozwiązań. Akceptuje pozytywistyczną koncepcje postępu, przyjmuje jąi aprobuje. Jednocześnie przestrzega młodych przed odcinaniem się od własnych korzeni, czyli od spuścizny poprzedniej epoki i dorobku minionych pokoleń. Podmiot liryczny wie, że choć młodzi przedstawili nowe idee, zastąpili starsze pokolenie to kiedyś sami staną się przeszłością. Kiedyś w przyszłości pojawi się następne pokolenie, dla którego ich ideały będą przestarzałe. Przesłanie wiersza zawarte jest w przekonaniu, że współcześni powinni umieć przejąć wszystko to, co było najcenniejsze w duchowym dorobku poprzedników, następnie wzbogacić tę spuściznę o swoje doświadczenia, by móc przekazać ją swoim następcom.
Między utworami „Oda do młodości” oraz „Do młodych” można dostrzec podobieństwa. Wiersze te są lirykami bezpośrednimi, inwokacyjnymi. Występuje w nich zwrot do młodych, zawierają programy i sposoby działania którymi powinni kierować się młodzi, zapowiadają nowe epoki oraz przebudowę, zmianę świata. „Do młodych” i „Oda do młodości” niosą w sobie hasła epok w których postały(pozytywizmu-postęp, nauka, rozwój; romantyzmu-walka, bunt ,uczucie, poświęcenie ). Maja wymiar ponadczasowy, ponieważ zawarte w nich wizje, hasła i sposoby działania mogłyby być wykorzystane współcześnie, np. zjednoczenie dla osiągnięcia wspólnego celu, idea rozwoju, odkrywania.
Podstawową różnicą między omawianymi utworami jest stosunek przedstawionych w nich programów do „świata starych”(przeszłości). W „Odzie do młodości” koncepcja przebudowy świata oparta jest na zerwaniu z przeszłością i odrzuceniu „świata starych”, gdyż jest on zepsuty, ograniczony i tępy. Stoi na drodze młodym, którzy chcą stworzyć lepszy świat. Podmiot liryczny wzgardza „światem starych”. Natomiast według utworu „Do młodych”, przebudowa świata powinna oprzeć się na dorobku starszych pokoleń, a do młodych należy wzbogacenie tej spuścizny o swoje doświadczenia. Nie trzeba burzyć wszystkiego, aby wybudować coś nowego. Podmiot liryczny poucza młodych, że powinni oddawać cześć swoim poprzednikom. Należy również zauważyć, że według „Ody do młodości” uczucie jest najlepszym sposobem poznania świata, który będzie oparty na miłości, przyjaźni i wolności. Natomiast wiersz „Do młodych” ukazuje poszukiwanie, odkrywanie, naukę za najlepsza drogę do poznania, odrzuca mity, legendy i marzenia.
Utwory „Do młodych” oraz „Oda do młodości” zawierają w sobie program dla młodych. Można w nich dostrzec różnice, które wynikają z odmiennych poglądów na świat romantyzmu i pozytywizmu, a także podobieństwa. Były to utwory które przekazywały pewne wizje, wskazywały drogi działania, a także pouczały ówczesne młode pokolenia.
