Temat który chciałabym przedstawić szanownej komisji brzmi ‘’Omów koncepcję tragizmu w dramacie antycznym, szekspirowskim i romantycznym’’.
Swa wypowiedz zacznę od wyjaśnienia pojęcia tragizm. Tragizm tak jak komizm czy groteska jest kategorią estetyczna. Polega na umiejscowieniu bohaterów w sytuacji konfliktu tragicznego w starciu dwóch równorzędnych racji. Wybór którejkolwiek z nich przynosi klęskę. Według słownika Stanisława Dubisza tragizm to splot nieszczęśliwych okoliczności stwarzających sytuacje bez wyjscia ktorej grozi nieszczęśliwe zakończenie.
Tragizm zmusza odbiorce do głębszej zadumy i refleksji. Towarzyszył ludzia od zawsze. Zaduma nad losem bohatera ma doprowadzic odbiorce do przezywania, wywoływania uczuc, które powinny doprowadzic do oczyszczenia ze złych emocji. Takie wrazenie nazywano Katharzis.
Teraz chciałabym przejść do omowienia tragizmu w utworach literackich, które wybrałam do prezentaji. Zaczne od ‘’Antygony’’ Sofoklesa , która jest utworem uniwersalnym. W czasach antycznych tragizm bohatera związany jest z fatum, czyli losem przygotowanym przez niewidzialny swiat Bogów. Jest to rodzaj przeznaczenia, od którego ciezko jest uciec. Takiemu zapisowi losow trudno jest się przeciwstawic. Człowiek nie może sam decydowac o swoim zyciu, nie może przewidzieć co się wydarzy, gdyz wszystko jest już z gory zaplanowane. Tragizm polega również na tym , ze sposros dwoch drog wyboru, przed którymi staje bohater żadna nie prowadzi do sukcesu. Obie przynosza klęskę. ‘’Antygona’’ jest najbardziej znanym dramatem antycznym. Jej akcja w pełni obrazuje koncepcje umiejscowienia bohaterów w swiecie i tragizm ich losow.Tytułowa bohaterka, która pochodzi z Kotlewskiego rodu i jest narzeczona syna Krola Teb, staje przed tragicznym wyborem- z jednej strony powinna wypełnic prawo Boskie, które nakazuje povhowac zwłoki zmarłego brata z drugiej strony zas zabrania jej tego Ktol. Dwaj bracia nie mogli dojsc do porozumienia, który z nich ma rzadzic państwem.Etokles zmusza brata do opuszczenia kraju. Ten pragnac zemsty doprowadza do najazdu na Teby wrogich sasiadów.Obaj braciaw pojedynku Gina. Krolem Teb zostaje Kreon i wydaje rozkaz aby zwłoki Etoklesa pochowano z honorem i jako bohatera, który oddał Zycie w obronie ojczyzny, Polinejklesa zas karze zostawic na polu na pastwe sepow, ponieważ był zdrajca. Antygona wspolnie ze swoja siostra Ismena planuja pochowek. Ismena zdajac sobie sprawe z konsekwencji tego czynu wycofuje się z pomysłu. Antygona przeciwstawia się zakazowi Krola wierna prawa Boskim, czuje obowiązek pochowania brata, gdyz wie ze jego dusza nie zaznałaby spokoju. Wybierajac pomiedzy posłuszenstewm prawu Boskiemt, a rozkazem krolewskim wybiera zgodnie ze swoim sumieniem, prawo Boskie, zostaje za swój czyn ukarana. Kreon tez musi wybierac pomiedzy sumieniem, uczuciami rodzinnymi a decyzja o utrzymywaniu autorytetu władzy. Gdyby cofnał rozkaz ze względu hna pochodzenie Antygony mogłby stracic autorytet. Wybierajac zas dobro społeczne naraził się Bogom. Pogwałcił prawa religijne zakazując chowac złoki umarłego. Przedstawione w Antygonie konflikty i problemy maja charakter uniwersalny. Konflikt jednostki z państwem może się zdarzyc w każdym społeczeństwie, również konflikt miedzy prawem Boskim, religijnym, a prawem ustanowionym przez człowieka. Często bywa tak, ze człowiek sam musi wybierac miedzy tym co nakazuje uczucie a tym co podpowiada rozum.
Teraz przejde do omowienia dramatow Wiliama Szekspira, w których bohater musi wybierac miedzy marzeniem swiatem idei, a brutalna rzeczywistością. Bohater postawiony wobec takiego wyboru jest zmuszony do podazania jedna z dwoch drog: pierwsza, która prowadzi do władzy i bogactwa oraz szczesliwego zakończenia lub droga, która jest drogo chciwości i zachłanności i doprowadza do kleski. Tragizm bohaterow Szekspirowskich polega na tym, ze zawsze zwycieza ich ciemna strona natury, co w efekcie przynosi klęskę. Pierwszym utworem , który przybliżę szanownej komisji to ‘’Hamlet’’ .Jest to najbardziej zagadkowa postac o niezwykle skap likowanej osobowości. Hamlet jest człowiekiem inteligentnym, filozofującym ale przez to rozdartym, nie potrafiącym podjac zadnej kakretnej decyzji. Z całą pewnością należy do osoby wrażliwych, zagubionych w bezwzględnym swiecie, w którym cały czas trwa walka o władze. Hamlet wie kto jest morderca jego ojca, jednak zamiast się zemścić prowadzi długotrwała grę, której ofiarami staja się osoby mu bliskie. W rezultacie zabija morderca swojego ojca, ale ciazy na nim odpowiedzialność moralna za śmierć bliskich osób. Wszystko to sprawia, ze Hamlet musi umrzec, gdyz jego Zycie jest pełne przelanej krwi.
Hamlet to idealist, marzyciel, który woli roztrzygnac „ być albo nie być” niż uczestniczyc w dworskich konfliktach. Nie mniej jednak jego uduchowiona natura często ustepuje ludzkim namiętnościom. Rozpacza po stracie ojca zazdrośc o matkę, która ulega zalotom nowego władcy, nienawiść wobec triumfu zabójcy stawiaja bohatera w sytuacji wewnętrznego konfliktu z samym sobą. Poteguje również nakaz dokonania zemsty, ktorej domaga się przybywajacy z za światów ojciec. Hamlet walczy ze sprzecznymi racjami, ale na rozmyślny akt zemsty go nie stac. Kieruje się jednak emocjami a nie rozsądkiem. W przypływie gniewu i nienawiści zabija wroga.
Tragizm Hamleta wynika z wyboru drogi, z wyboru samego siebie.Wybierajac „być”wybiera poszukiwanie prawdy. Towarzyszy mu duch ojca, który jest wszechobecny-w myslach, działanich, uczuciach.Duch ojca oznacza niepokój ciążący nad Hamletem obowiązek odkrycia prawdy. Silny związek syna z ojcem nakazuje bohaterowi poszukiwania. Poczucie obowiązku wobec ojca determinuje decyzje i wybory ksiecia. Hamlet szybciej dorasta i dojrzewa do przejecia władzy Dani i wzięcia w rece swego losu
Drugi utwór Szekspira ‘’Makbet’’ . Jest to postac niezwykle dramatyczna. Jest on wodzem wojsk, krewnym Dunkana. Na początku utworu sprawia wrazenie człowieka pewnego. Jako wodz walczy przeciwko wrogom wykazuje się walecznością odwaga. Szanuje krola i słuzy mu z szacunkiem. Niestety miłosc do zony i jej namowy, popychaja go do krwawej zbrodni, po której drecza go wyrzuty sumienia. Z czasem jednak ustępują miejscu checi zdobycia władzy, która przepowiedziały mu wiedzmy na bagnach . Zabicie Dunkana było dla Makbeta wstepem do dalszych zbrodni. Mordujac krola zabił w sobie sumienie i wrażliwość. Od tej pory nie bał się mordowac, by zdobyc wymazony cel. Został królem tyranem, którego wszyscy się bali. Sam tez zaczał się bac o utrate tronu. Droga jaka obrał Makbet musi doprowadzic do kleski. Wszystkich którzy mu zagrażają nie jest w stanie wymordowac. Sam zostaje ukarany, sprwiedliwosc triumfuje. Zło którego nie jesteśmy w stanie naprawic to tragizm bohaterów. Makbet gasi w sobie sumienie i dalej zabija.
Dramat pokazuje ze zbłądzić jest bardzo łatwo, natomiast skutki bywaja często nie do naprawy.Musimy uświadomić sobie ze jedno zło rodzi nastepne. Bohater w utworach Szekspira nie podlega nieprzezwyciężonemu fatum, ale sam jest kreatorem swego losu. Przepowiednia wygłoszona Makbetowi przez czarownice nie musiała się spełnic, sam bohater postanowił ja zrealizowac. Raz dokonawszy wyboru Makbet będzie musiał już do konca zabijac.
Kolejnym utworem mojej prezentacji sa ‘’DZIADY cz. III’’ Adama Mickiewicza . w tej czesci Dziadow poznajemy losy polskich młodych patriotow których naczelna ideą staje sie walka z zaborca. Zmagania patriotow z carckim okrucienstewm to odwieczne zmagania się dobra ze złem na swiecie. Konrad bohater dramatu, jest jednym z wojownikow o wolność. Czuje się nadludzko silny i potezny. Zada od Boga władzy nad ludzkimi duszami, gdyz tylko wówczas tak będzie mogł poprowadzic ludność do szczescia. Dopuszcza się bluźnierstwa, posadza Boga o racjonalizm odmawia mu miłosierdzia. Nazywa stworcę ‘’carem swiata’’ co jest przejawem nie tylko indywidualizmu ale wielkiej dumy i pychy. Bohater poczuwając się do odowiazku troszczenia się o ludzi toczy walke na wielu płaszczyznach.Walczy ze sobo , z siłami nieczystymi i z Bogiem. Jest to po prostu szaleniec, który nie panuje nad swoimi namiętnościami, nie liczy się z okolicznościami i niebezpieczeństwem. Modelem walki bohatera jest Konrad. Polegaja na samotnym przeciwstawieniu się rzeczywistości i wierze w możliwość zwycięstwa. Chce zbawic ludzkość, sam wybiera walke z Bogiem, pragnie zrealizowac swoje idee. Nie boi się skutkow swojej działalności. Bunt Konrada jest wyrazem miłosci do ludzi i gotowości poswiecenia się dla innych . Jest to postawa prometejska.
Konrad buntuje się, aby sprawdzic swoje moc, która porownuje z boska, chce uwolnic Polske spod jarzma zaborcow kierując się miłością do ludzi.
Nie rozumie dlaczego Bog sprowadza na narod polski tak wiele cierpienia, uwaza, ze nie jest to konieczne, ani nawet potrzebne. Bluzni twierdzac ze gdyby miał taka władze jak Bog potrafiłby stworzyc swiat duzo lepszy od tego który istnieje. W rezultacie musi pogodzic się z tym co jest. Przyjecie tej prawdy staje się dla niego przezyciem tragicznym. Konrad nie wygrywa nie osiaga postawionego sobie celu. Lecz również nie przegrywa. Gdyz jego idea okazuje się zwycieska. Tragiczna śmierć Konrada w czasach zaborow była wskazowka do walki o niepodległość.
Zastanawiałam się podczas przygotowywania swojej wypowiedzi czy wiele zmieniło się w ciagu tych lat nasze Zycie. Musze stwierdzic ze problemy wymienione w dramatach SA aktualne po dzien dzisiejszy. Ludzie w dalszym ciagu daza do osiągnięcia władzy niszczac innych. Bochaterowie mojej prezentacji przegrali, ponieśli klęskę. Mamy podobnie jak Antygona, Makbet, Hamlet czy Konrad prawo wyboru, ale czy potrafimy wybrac tak, aby nie odczuc porazki i moc spojrzec sobie prosto w oczy w lustrze?
Taka jest ludzka natura ze w każdym z nas tkwi ciemna strona która w określonych okolicznościach ujawnia się i prowadzi do naszej kleski. Nasz los jest tragiczny ponieważ mimo świadomości o tragicznych konsekwencjach naszych decyzji powodowanych wewnętrznymi zadzami i ukrytymi pragnieniami Mie potrafimy się od nich uwolnic i w rezultacie staczamy się w otchłani zamiast piac się na szczyt człowieczeństwa.