Formy testamentu i warunki jego ważności

Question

Wypisać jakie mamy formy testamentu oraz jakie są warunki jego ważności - prawo cywilne

Answer 1

Testamenty zwykłe
Testamenty zwykłe mogą być spo­rządzone w każdej chwili nieza­leżnie od tego, kim jest spadko­dawca, o ile posiada on pełną zdolność do czynności prawnych w chwili tworzenia testamentu. W odróżnieniu od testamentów zwykłych testament szczególny może natomiast zostać sporzą­dzony, gdy wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Elementem łączącym testament zwykły z testamentem szczegól­nym jest obecność świadków. Ustawodawstwo polskie formułuje tożsame wymaganie co do osób będących świadkami, niezależnie od tego, czy mamy do czynie­nia z testamentem allograficznym, czy jednym z testamentów szcze­gólnych.
Zgodnie z art. 956 kodeksu cywil­nego nie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu ten:
• kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych,
• niewidomy głuchy lub niemy
• kto nie może czytać i pisać,
• kto nie włada językiem, w któ­rym spadkodawca sporządził testament,
• skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Powyższy katalog osób poszerzono w art. 957 § 1 kodeksu cywilnego poprzez wskazanie, iż świadkiem przy sporządzeniu testamentu nie może być:
• osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść, oraz również małżonek tej osoby, jej krewni lub powino­waci pierwszego i drugiego stop­nia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. W stosunku do osób wymienio­nych w art. 957 § 1 kodeksu cywil­nego ustawodawca stwierdza, iż jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w§ 1, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powino­watym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamen­tu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważ­ny jest cały testament.

Testament własnoręczny
Testament nazywany własnoręcz­nym uregulowany został w art. 949 kodeksu cywilnego. Testament własnoręczny musi być:
• sporządzony własnoręcznym pis­mem,
• zawierać podpis,
• datę.
Sporządzenie testamentu pismem własnoręcznym oznacza, iż spad­kodawca nie może posłużyć się maszyną do pisania lub kom­puterem, bowiem wszelkie roz­porządzenia mają być napisane odręcznie. Niedopuszczalne jest posługiwanie się pomocą oso­by trzeciej, która za spadkodaw­cę spisałaby jego wolę. Materiał, na którym spadkodawca uwieczni swoją ostatnią wolę dla ważności testamentu nie ma znaczenia, po­dobnie jak narzędzie, jakim się po­służył, np. kredka, długopis, pióro. Podpis, jak już wspominano wcześ­niej, powinien składać się z imie­nia i nazwiska, gdyż jest to naj­bezpieczniejsza forma. Dopuszcza się stosowanie pseudonimu lub samego nazwiska. Stosowanie parafy jest natomiast wątpliwe. Podpis ma indywidualizować spadkodawcę i w oparciu o tę zasadę rozważać należy zastoso­wanie takich form, jak pseudonim, parafa, samo nazwisko. Zob. także Testament jako czynność prawna wymagająca zachowania okre­ślonej formy.
Data powinna się znaleźć w te­stamencie własnoręcznym.

Testament notarialny
Zgodnie z art. 950 kodeksu cywil­nego testament może być sporzą­dzony w formie aktu notarialnego. Przepisy regulujące tą formę te­stamentu w sposób szczegółowy znajdują się w art. 79 do 95 usta­wy z dnia 14 lutego 1991 r. prawo o notariacie.

Testament allograficzny.
Testament allograficzny ustawo­dawca reguluje w art. 951 ko­deksu cywilnego. Sporządzenie takiego testamentu polega na tym, że spadkodawca w obecno­ści dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka wojewódz­twa, sekretarza powiatu lub gmi­ny lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
Oświadczenie spadkodawcy spi­suje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Następ­nie protokół odczytuje się w obec­ności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodaw­cę, przez osoby, wobec których wo­la została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protoko­le ze wskazaniem przyczyny bra­ku podpisu.
Osoby głuche lub nieme nie mo­gą sporządzić testamentu allograficznego.

Testamenty szczególne
Testament ustny Testament ustny stosownie do treści art. 952 kodeksu cywilnego dopuszczalny jest, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadko­dawcy lub gdy w skutek szcze­gólnych okoliczności zachowa­nie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnio­ne. Testament taki spadkodaw­ca oświadcza przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
Treść testamentu ustnego mo­że być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spad­kodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miej­sca i daty oświadczenia oraz miej­sca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodaw­ca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
W przypadku gdy treść testa­mentu ustnego nie została w po­wyższy sposób stwierdzona, moż­na ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Natomiast w sytuacji, w której przesłuchanie jednego ze świad­ków nie jest możliwe lub napo­tyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Testament ustny można sporzą­dzić w przypadku:
• obawy rychłej śmierci,
• szczególnych okoliczności unie­możliwiających lub utrudniają­cych zachowanie zwykłej formy.
Obawa rychłej śmierci Zgodnie z poglądem Sądu Naj­wyższego obawa rychłej śmierci spadkodawcy istnieje nie tylko wtedy, gdy stan zdrowia w chwi­li sporządzenia testamentu sam przez się lub w powiązaniu z in­nymi okolicznościami, np. pode­szłym wiekiem albo przewlekłym schorzeniem, czynił tę obawę re­alną w świetle doświadczenia ży­ciowego, a zwłaszcza wiedzy le­karskiej, lecz także w sytuacji jedynie subiektywnego przeko­nania spadkodawcy co do jego rychłego zgonu - uchwała z dnia 7 stycznia 1992 r„ sygn. akt III CZP 135/91.