Fabuła osnuta jest na losach nieszczęśliwej miłości. Młoda, wiejska dziewczyna została uwiedziona przez panicza, a potem przezeń porzucona. W dniu ślubu swego ukochanego z bogata księżną. Krysia nie widząc sensu dalszej egzystencji, decyduje się popełnić samobójstwo. Postanawia zakończyć swe życie topiąc się w płynącej nieopodal dworu rzece. dziewczyna rzuca się w wody rzeki, pozostawiając małe dziecko, którym opiekuje się jej wierny sługa. Nieszczęśliwa Krysia nie utonęła jednak, a została zamieniona w rybkę, która codziennie rano i wieczorem pojawia się na brzegu jeziora, by przybrawszy swój dawny, kobiecy kształt, tulić i karmić swe dziecko. Pewnego dnia ukochany Krysi wraz ze swą żoną wybrał się na przechadzkę nad rzekę. Kiedy nad rzekę zbliża się sługa niosący dziecko, by dopełnić swych obowiązków, zastaje tam jedynie wyschnięte koryto, porozrzucaną na brzegu odzież i dwa głazy przypominające ludzie kształty. Sługa patrząc na te głazy domyślił sie , jaka tu rozegrała się tragedia.
Elementy romantyczne:
1. Ludowość: bohaterką jest dziewczyna pochodząca z ludu. ocena konfliktów miedzyludzkich została ukazana z ludowego punktu widzenia, tzn. sympatia czytelnika jest po stronie nieszczęśliwej Krysi. Narrator przedstawia poglądy ludu na temat dobra i zła, przejawiające się w przekonaniu, że kara czeka człowieka łamiącego przysięgę.
2. Elementy świata przedstawionego: akcja o charakterze pełnym napięcia, dramatyzmu, dynamiczna.
Krysia- młoda, wiejska dziewczyna, uwiedziona , a następnie porzucona przez wywodzącego się z wyższych sfer społecznych panicza, księcia. Rzuca się w wody rzeki pozostawiając osierocone dziecko, którym opiekuje się wierny jej sługa.
Sługa- wierny towarzysz Krysi, oddany, lojalny wobec dziewczyny, codziennie rano i wieczorem przychodzi z dzieckiem nad brzeg rzeki, by Krysia przeobraziwszy się z rybki z powrotem w kobietę, mogła je karmić.
Panicz- wywodzi się z wyższych sfer, wykorzystuje naiwność wiejskiej dziewczyny, by ją uwieść, a następnie bez skrupułów porzucić. Nie obchodzą go losy kochanki, szybko o niej zapomina i żeni się z równą sobie stanem bogatą księżną.
3. Przedstawione wydarzenia są dziwne, niecodzienne, niekonwencjonalne, tajemnicze. Nastrój jest pełen niepokoju, tajemniczości. W utworze główna tajemnicę stanowi zniknięcie pary- byłego kochanka Krysi i jego żony. Można je tłumaczyć chęcią zemsty dziewczyny lub sprawiedliwościa losu.
4. Wiara w cuda i przekonanie, że każda wina pociąga za sobą zasłużoną i sprawiedliwą karę.
5. Natura współtworzy nastrój (las, rzeka sprzyjające scenerii tajemniczości) i wymierza karę dla panicza, którego niewierność doprowadziła do samobójstwa niewinnej dziewczyny.
6. Fantastyka, dualizm świata, w którym pierwiastek rzeczywisty miesza się ze zjawiskami o charakterze irracjonalnym (Krysia zamienia się w rybkę, by później codziennie rano i wieczorem przechodzic metamorfozę i z powrotem przybierac ludzka postać; panicz i jego żona zamieniają sie w kamienie).
7. Narrator jest bezpośrednim obserwatorem zdarzeń, nie widać u niego żadnego dystansu do opisywanych wydarzeń, identyfikuje się z bohaterami.
8. cechy gatunkowe ballady.
Więcej o: Mickiewicz "Rybka"- streszczenie, analiza i interpretacja ballady