Purytanie, grupa wyznaniowa powstała w XVI w. w Anglii, dążąca do odrodzenia Kościoła anglikańskiego w duchu czystego kalwinizmu, bez naleciałości katolickich w zakresie doktryny, liturgii i organizacji.
Rozbici na liczne odłamy, z których główne to: prezbiterianie, dążący do centralizacji Kościoła, i independenci, traktujący kongregację parafialną jako najwyższe ogniwo Kościoła. Głosili konieczność przestrzegania zasad Biblii (Pismo Święte), prowadzenia ascetycznego trybu życia i walki z wszelkimi formami rozrywki.
Za panowania Jakuba I (1603-1625) i Karola I (1625-1649) Stuartów stali na czele stronnictwa domagającego się likwidacji monarchii. W wyniku konfliktów z władcami angielskimi wielu purytan opuściło Anglię, przenosząc się na kontynent europejski.
Po restauracji monarchii (1660) nowa fala emigracji purytan skierowała się przeważnie do angielskich kolonii w Ameryce Północnej.