Zjawisko sarmatyzmu w epoce baroku
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Sarmatyzm jest bardzo ciekawym zagadnieniem literackim. W średniowieczu powstała teza, iż Polacy są spadkobiercami Sarmatów, cechujących się odwagą, walecznością i wspaniałomyślnością.
Rozważań na ten temat podjął się w swoich „Pamiętnikach” Jan Chryzostom Pasek, którego uważano za przykład prawego szlachcica. Bohater Paska dużo podróżował, w swych oddziałach dzielnie walczył. Między bitwami uważnie obserwował obyczaje i kulturę mieszkańców. Był megalomanistę- miał przesadne poczucie własnej wartości. Był uprzedzony w stosunku do cudzoziemców, obdarzał ich przesadną niechęcią: „Nago sypiają, tak, jako matka urodziła i nie mają tego za żadną sromotę” i „bo rzadko, co ciepłego jedzą, ale na cały tydzień różne potrawy w kupie uwarzywszy, tak na zimno tego po kęsku zażywając”. Potępia ich na każdym kroku: „kiszki owego bydlęcia… jedzą za wielki specjał”. Sarmata według Paska był skory do ucztowania, obżarstwa i pijaństwa: „owej nocy jeść było, co, bośmy kazali nabrać sucharów w sakwy, w wozy; gorzalina też była w blaszanych ładownicach… zakropiwszy się tedy po razu, po dwa…”. Do tej gorszej strony sarmatyzmu możemy również dołączyć awanturnictwo. Sarmaci pojedynkowali się pod byle pretekstem, byli bardzo brawurowi, tym samym nie szanowali własnego życia. Kolejną wadą może być pieniactwo. Nie byli skorzy do kompromisów. Wieloletnie procesy o błahe sprawy były w ich stylu.
Zupełnie inny obraz polskiego sarmatyzmu przedstawia Wacław Potocki w swym utworze pt. „Wojna chocimska”. Według niego Sarmata jest odważny i waleczny „Niechaj was nie stracha”. Szczyci się swym pochodzeniem „niźli w zagonach dziedziczy, którym Bolesław Chrobry”. Dla Polaka najważniejszy jest Bóg, honor, Ojczyzna. Jest w stanie poświęcić dla tych prawd własne życie. Nade wszystko ważna jest tradycja. Pielęgnowanie jej pozwoli na dalsze przekazanie kolejnym pokoleniom.
Zjawisko sarmatyzmu można przedstawić na dwojaki sposób. Teksty obu autorów ukazują nam, że każdy człowiek ma swoje wady i zalety. To samo zjawisko można przedstawić w zupełnie odmienny sposób, a sarmatyzm jest tego doskonałym przykładem.
Rozważań na ten temat podjął się w swoich „Pamiętnikach” Jan Chryzostom Pasek, którego uważano za przykład prawego szlachcica. Bohater Paska dużo podróżował, w swych oddziałach dzielnie walczył. Między bitwami uważnie obserwował obyczaje i kulturę mieszkańców. Był megalomanistę- miał przesadne poczucie własnej wartości. Był uprzedzony w stosunku do cudzoziemców, obdarzał ich przesadną niechęcią: „Nago sypiają, tak, jako matka urodziła i nie mają tego za żadną sromotę” i „bo rzadko, co ciepłego jedzą, ale na cały tydzień różne potrawy w kupie uwarzywszy, tak na zimno tego po kęsku zażywając”. Potępia ich na każdym kroku: „kiszki owego bydlęcia… jedzą za wielki specjał”. Sarmata według Paska był skory do ucztowania, obżarstwa i pijaństwa: „owej nocy jeść było, co, bośmy kazali nabrać sucharów w sakwy, w wozy; gorzalina też była w blaszanych ładownicach… zakropiwszy się tedy po razu, po dwa…”. Do tej gorszej strony sarmatyzmu możemy również dołączyć awanturnictwo. Sarmaci pojedynkowali się pod byle pretekstem, byli bardzo brawurowi, tym samym nie szanowali własnego życia. Kolejną wadą może być pieniactwo. Nie byli skorzy do kompromisów. Wieloletnie procesy o błahe sprawy były w ich stylu.
Zupełnie inny obraz polskiego sarmatyzmu przedstawia Wacław Potocki w swym utworze pt. „Wojna chocimska”. Według niego Sarmata jest odważny i waleczny „Niechaj was nie stracha”. Szczyci się swym pochodzeniem „niźli w zagonach dziedziczy, którym Bolesław Chrobry”. Dla Polaka najważniejszy jest Bóg, honor, Ojczyzna. Jest w stanie poświęcić dla tych prawd własne życie. Nade wszystko ważna jest tradycja. Pielęgnowanie jej pozwoli na dalsze przekazanie kolejnym pokoleniom.
Zjawisko sarmatyzmu można przedstawić na dwojaki sposób. Teksty obu autorów ukazują nam, że każdy człowiek ma swoje wady i zalety. To samo zjawisko można przedstawić w zupełnie odmienny sposób, a sarmatyzm jest tego doskonałym przykładem.