Question

Wojny polsko krzyzackie

Answer 1

WOJNY POLSKO – KRZYŻACKIE W XV WIEKU(PRZYCZYNY, PRZEBIEG SKUTKI) Stosunki Korony i Litwy z Zakonem krzyżackim w I połowie XV wieku, były zdeterminowane konfliktami zbrojnymi, jakie toczyły się pomiędzy tymi państwami. Konflikty te można podzielić na dwa etapy: wielką wojnę z zakonem i konflikty po I pokoju toruńskim. W latach 1209 – 1411 trwała wielka wojna z zakonem, której przyczyny były złożone. Zakon krzyżacki dążył do podbicia Żmudzi i połączenia ziem Zakonu krzyżackiego z ziemiami Zakonu Kawalerów Mieczowych. Polska z kolei dążyła do odzyskania Pomorza gdańskiego. Unia – polsko litewska pokrzyżowała plany Zakonu, który chciał chrystianizować ten kraj i w związku z tym wydarzeniem, tracił jakoby rację istnienia, a połączone unią dwa państwa powiększyły swój potencjał militarny, co stanowiło rosnące zagrożenie dla zakonu. Krzyżacy szerzyli antypolską propagandę na zachodzie Europy, trwał również spór o kilka pogranicznych miejscowości. Przyczyną bezpośrednia był jednak wybuch powstania anty krzyżackiego na Żmudzi, które poparte zostało przez władcę litewskiego – Witolda. Jesienią 1409 roku, Zakon krzyżacki wypowiada Polsce wojnę i zajmuje ziemię dobrzyńską. Na początku wojny, miało miejsce zawieszenie broni i brak działań wojennych, jednak armia polsko – litewska przekroczyła granicę krzyżacką w rejonie Lidzbarka, po czym nastąpiła Bitwa pod Grunwaldem, podczas której krzyżacy ponieśli klęskę wraz ze śmiercią Wielkiego Mistrza i niemal wszystkich dostojników zakonu. Oblężony został Malbork, po czym Polacy odnieśli zwycięstwo wojsk polskich nad Krzyżakami pod Koronowem. W 1411 zawarto pokój w Toruniu. Skutki tej wojny spowodowały złamanie siły uderzeniowej Zakonu, który utracił inicjatywę strategiczną. Zakończyła się waśń między Witoldem a Jagiełłą, którą definitywnie ukończyła unia w Horodle z 1413 roku. Wzrosło również znaczenie Polski i Litwy na arenie międzynarodowej, jednak niewykorzystanie zwycięstwa przez Polskę doprowadziło do dalszych walk z Krzyżakami. Na mocy pokoju w Toruniu Żmudź oddano Litwie aż do śmierci Witolda, Krzyżacy polubownie zgodzili się na rozwiązanie sprawy Santoka i Drezdenka, zrezygnowali również z pretensji do ziemi dobrzyńskiej, jednak w ich władaniu pozostawiono ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie. Po pokoju toruńskim miały jednak miejsce dalsze konflikty z Zakonem. W 1414 miała miejsce kolejna, tzw. ”głodowa” wojna z krzyżakami, a w latach 1419, 1420, 1422 wojska polskie i czescy husyci również atakowali Zakon. W 1422 roku zawarto pokój z Zakonem, na mocy którego Żmudź przyłączono do Litwy, a Polska otrzymała Nieszawę i kilka innych miejscowości. W latach 1431 – 1435 znów trwała wojna z Zakonem zakończona pokojem w Brześciu Kujawskim, gwarantującym możliwość wolnego handlu między Polską a Zakonem, co stwarzało warunki do ściślejszego zespolenia gospodarczego tych państw. Na mocy pokoju Krzyżacy zobowiązali się do nie korzystania z pomocy papiestwa i cesarstwa w przyszłości. Jednakże napięte stosunki polsko – krzyżackie w latach 1411 – 1454 doprowadziły do wojny trzynastoletniej. Żadna ze stron nie była bowiem zadowolona z pokoju toruńskiego. W państwie Zakonnym pogarszała się w dodatku sytuacja wewnętrzna, a postępujący upadek gospodarki pruskiej spowodowany był podatkami i uciążliwą polityką Zakonu. Szlachta i mieszczaństwo pruskie było niechętne Zakonowi, ponieważ pogarszała się sytuacja gospodarcza. Założony został związek pruski, co spowodowało sprzeciw zakonu, a rozwiązanie przez sąd cesarsko – papieski tego związku spowodowało narzucenie na niego wysokiej kontrybucji. Jednakże bezpośrednią przyczyną tego powstania był wybuch powstania anty krzyżackiego inspirowanego przez ZP i wydanie aktu inkorporacji Prus i Pomorza do Korony przez króla polskiego. Wojna trwała w latach 1454 – 1466. Kazimierz Jagiellończyk nadał szlachcie przywileje cerkwicko – nieszawskie w celu uzyskania zgody na wojnę, jednak w pierwszym roku walk miała miejsce klęska polskiego pospolitego ruszenia w bitwie pod Chojnicami. Owa bitwa ukazała iż dalsze działania wojenne mogą być toczone jedynie przy użyciu wojsk najemnych, co powodowało zwiększenie jej kosztów, które zdobyte poprzez uchwalenie podatków i opodatkowanie gdańska i miast pruskich. Papież poparł w walkach Zakon i rzucił klątwę na Jagiellonczyka, który w 1457 wykupił z rąk czeskich wojsk najemnych Malbork, Tczew i Iławę. Przełom w wojnie nastąpił w 1462 kiedy Piotr Dunin zwyciężył w bitwie pod wsią Święcino. Jagiellończyk zawarł rozejm z Jerzym z Pobieradu, przeciwko kurii rzymskiej popierającej Zakon. W 1463 Krzyżacy ponieśli klęskę na Zalewie Wiślanym, pokonani przez flotę gdańsko – elbląską. Skutkiem wojny były kolejne przywileje, które osłabiały władzę króla w Polsce. Polska odzyskała Gdańsk, dzięki czemu mógł rozwijać się handel morski, którego skutkiem było bogacenie się miast pruskich. Wisła stała się bardzo ważnym szlakiem handlowym, który umożliwiał spław zboża do Gdańska, postanowiono tez o drugim pokoju toruńskim, na podstawie którego Polska odzyskała Gdańsk i ziemię chełmińską, przyłączona została Warmia, Malbork i Elbląg, gdzie od tej pory ziemie te nosiły nazwę Prus Królewskich, a pozostała część Zakonu została nazwana Prusami zakonnymi, ze stolicą w Królewcu i stała się lennem Królestwa Polskiego. Państwo zakonne utraciło swoją suwerenność.