czy człowiek współczesny podziela oświeceniowe zaufanie do rozumu-rozprawka
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Jaki wpływ na współczesny świat miała historia? W jaki sposób ukształtowało się rozumowanie człowieka? Czy oświeceniowe idee mogą mieć wpływ na poznawanie świata?
„Oświecenie to wyjście z niepełnoletności,
w którą człowiek popadł z własnej winy.”
Immanuel Kant
Kant zakładał, że cała wiedza poznawania świata pochodzi z doświadczenia. W konsekwencji doszedł do przekonania, że świat może być kształtowany przez ludzi. Zatem czy człowiek współczesny może mieć żal za ukształtowanie takiej rzeczywistości?
W tej sytuacji należy zająć się problematyką etyczną. Kant swój pogląd na kwestie moralne sformułował w następującym nakazie:
„Postępuj tak, aby zasada Twojego postępowania
była prawem powszechnym.”
Podobnie jak Kant sądzę, że człowiek doskonaląc się oraz postępując według swojej woli jest w stanie zmienić rzeczywistość. Rodzi się, więc pytanie: czy będzie to zmiana na lepsze? Sceptycznie odnoszę się do tego stwierdzenia. Owszem, człowiek może podejmować decyzje, lecz są one czasem nie tylko błędne, ale również katastroficzne w skutkach. Osoba rozumna ma władzę, którą często wykorzystuje niewłaściwie. Nie sposób pominąć faktu z dnia 11 września 2001 roku, kiedy w Nowym Yorku w dwie wieże World Trade Center uderzyły dwa samoloty marki Boeing. To, co się wtedy wydarzyło zszokowało cały świat.
Zgadzam się ze stwierdzeniem Zofii Nałkowskiej, że „ludzie ludziom zgotowali ten los.” Myślę, że człowiek jest zagrożeniem dla samego siebie.
Bliższą moim poglądom jest koncepcja John’a Locke’a. Twierdził on, że umysł jest jak czysta kartka („tabula rasa”) nie zapisana żadnymi znakami, na której ślad pozostawia jedynie doświadczenie. Zmierzał on do ukształtowania człowieka o zdrowym umyśle, użytecznego dla siebie i innych, zapewniającego tym samym sobie i innym szczęście. Jednym z podstawowych warunków owego powszechnego szczęścia miała być tolerancja. Z fragmentu „Listu o tolerancji” Locke’a możemy wyczytać:
„(…)Uważam, że w pierwszym rzędzie należy dokonać rozdziału spraw państwa
od spraw religii i sprawiedliwie zakreślić granice pomiędzy kościołem i państwem(…).”
Oczywistą rzeczą jest, że każdy człowiek, który prześladuje drugiego człowieka, tylko, dlatego, że nie podziela jego poglądów nazywany jest „potworem”. Jak ocenić rządy monarchów oświecenia? W jaki sposób odnosili się do ludzi innej wiary? Pewne jest, że władca zawrze przymierze z potężnym i bogatym cudzoziemcem jedynie dla zysku materialnego. Burzliwa natura człowieka sprawia, iż „sprzeda on nawet duszę diabłu”, aby zaspokoić swoje potrzeby. Jednakże istnieje pewna nadzieja, że człowiek wreszcie zacznie zauważać takie wartości jak: rodzina, przyjaźń, życie… Pocieszająca jest myśl Dostojewskiego:
„Anioł nigdy nie upada. Diabeł upada tak nisko, że
nigdy się nie podniesie. Człowiek upada i powstaje.”
Zastanawiam się nad pytaniem: jak jest z tolerancją dziś? Człowiek myśli, że jest tolerancyjny…, ale czy rzeczywiście tak jest? Myślę, że do tak bardzo delikatnej sprawy (podłoże religijne, rasowe) należy podchodzić bardzo ostrożnie. Z moich obserwacji czasów współczesnych mogę wywnioskować, iż wciąż jest to drażliwy temat. Dlaczego? Ludzie przyzwyczaili się do schematycznego myślenia oraz do „produktów” propagowanych przez kulturę masową. Zatem jaki związek ma tolerancja i kultura masowa? Narzuca ona dla całego społeczeństwa pewne myśli, szablonowe zachowania. W świecie, w którym żyję panuje przekonanie, że coś lub ktoś, co jest „inne” jest gorsze, odrzucane gdyż „nie pasuje do tego całego mechanizmu”. Człowiek nie zdaje sobie sprawy, że swoim zachowaniem może krzywdzić drugą osobę. Niewątpliwie „homo sapiens” powinno zagłębić tą myśl i ocknąć się ze snu, który jest tylko złudzeniem… Zatem człowiek jest tolerancyjny? Zgodnie z sentencją Karla Rahnera musi uświadomić sobie, że „tolerancja to gotowość przyznania przedstawicielowi innego światopoglądu tej samej dozy inteligencji i dobrej woli, co sobie.”
Rozpatrując kwestię światopoglądu „wieku rozumu” nie sposób pominąć wielkiego filozofa- Jean’a Jacques’a Rousseau. We fragmencie jego dzieła „Zasady umowy społecznej” możemy wyczytać: „Co sprawia, że państwo jest jedno? (…)według jednych jest nią siła, według innych- władza ojcowska, według innych jeszcze- wola Boża.” Ten myśliciel ostro sprzeciwiał się organizacji ówczesnego społeczeństwa. Wiedział, że współczesność jest w pewnym sensie smutną „koniecznością”.
„Bo cóż może być pewniejszą podstawą zobowiązania między
ludźmi jak wolna decyzja podejmujących zobowiązania?”
Rousseau był świadomy, że od cywilizacji i postępującego rozwoju techniki nie da się uciec. Ale czy należy uciekać? Myślę, że warto na chwilę zapomnieć o codziennych sprawach i się głębiej zastanowić nad sensem naszego życia i wpływu rozwijającej się cywilizacji. Nie należy ukrywać się przed tego typu zjawiskom. Trzeba przeciwstawić się całej teraźniejszej „propagandzie” reklamy i mas mediów. Jak powiedział autor kultowej książki o świecie reklamy- Fredenc Beigbeder:
„Świat współczesnej reklamy to świat, w którym wydaje się miliardy na to, by ludzie kupowali rzeczy, na które nie mają pieniędzy i których wcale nie potrzebują.”
Sokrates miał rację stwierdzając: „dusza powinna być wolna”. Czyż teraz na początku trzeciego tysiąclecia my ludzie nie czujemy ogromnego ciężaru? Kultura masowa niszczy naszą ostatnią cząstkę „człowieczeństwa”. Jak stwierdził Paulo Coelho:
„Świat posiada własną duszę i bywa, że owa dusza wywiera
wpływ na wszystko i na wszystkich w tym samym czasie.”
Analizując myśli filozoficzne oświecenia należy wspomnieć o konflikcie, jaki wystąpił pomiędzy Wolterem a Rousseau. Według Woltera rozum był instancją ostateczną.
Rousseau napisał list, w którym wyraził swój sprzeciw dla koncepcji Woltera, iż świat jest zły. Odpowiedzią Woltera na list była książka pt.:”Kandyd”. W tym utworze możemy odnaleźć wiele argumentów na podstawie, których jesteśmy w stanie stwierdzić, że świat jest nieprzyjazny, pozbawiony wszelkiej dobroci i szlachetności. Wolter ukazał głęboką bezmyślność, zabobonność oraz zacofanie w społeczeństwie (np. powieszenie przypadkowych ludzi po trzęsieniu ziemi) a także przedstawił istniejący wówczas rasizm szczególnie wobec murzynów. Szokującym przykładem jest staruszka, która była córką papieża. Świadczy to o upadku moralnym… W pewien sposób „Kandyd” nawiązuje do czasów współczesnych. Wojny, które powodują plagę nieszczęść, głodu, chorób… Należy wspomnieć o zamieszkach i walkach w Iraku… czy też kradzieżach, rabunkach, gwałtach, które są „ciemną” stroną naszego świata.
Rozważając myśl, co i w jaki sposób człowiek współczesny mógłby przyjąć z wiedzy filozoficznej oświecenia, myślę, że hasło Stanisława Brzozowskiego odzwierciedli ten problem:
„Świat ma dla człowieka tyle znaczenia,
ile człowiek sam zdoła ze świata wydobyć.”
Nie potrafię jednoznacznie określić, jakie elementy z filozofii oświecenia człowiek może czerpać dla własnych korzyści oraz poprawy swojego postępowania, gdyż każda istota ludzka jest indywidualistą.
Jednakże człowiek powinien zastanowić się nad sensem swojego bytu i skonfrontować to z ideologiami „wieku filozofów”, które zapewne pomogą mu nabrać wyrazistego obrazu współczesnego świata.
„Oświecenie to wyjście z niepełnoletności,
w którą człowiek popadł z własnej winy.”
Immanuel Kant
Kant zakładał, że cała wiedza poznawania świata pochodzi z doświadczenia. W konsekwencji doszedł do przekonania, że świat może być kształtowany przez ludzi. Zatem czy człowiek współczesny może mieć żal za ukształtowanie takiej rzeczywistości?
W tej sytuacji należy zająć się problematyką etyczną. Kant swój pogląd na kwestie moralne sformułował w następującym nakazie:
„Postępuj tak, aby zasada Twojego postępowania
była prawem powszechnym.”
Podobnie jak Kant sądzę, że człowiek doskonaląc się oraz postępując według swojej woli jest w stanie zmienić rzeczywistość. Rodzi się, więc pytanie: czy będzie to zmiana na lepsze? Sceptycznie odnoszę się do tego stwierdzenia. Owszem, człowiek może podejmować decyzje, lecz są one czasem nie tylko błędne, ale również katastroficzne w skutkach. Osoba rozumna ma władzę, którą często wykorzystuje niewłaściwie. Nie sposób pominąć faktu z dnia 11 września 2001 roku, kiedy w Nowym Yorku w dwie wieże World Trade Center uderzyły dwa samoloty marki Boeing. To, co się wtedy wydarzyło zszokowało cały świat.
Zgadzam się ze stwierdzeniem Zofii Nałkowskiej, że „ludzie ludziom zgotowali ten los.” Myślę, że człowiek jest zagrożeniem dla samego siebie.
Bliższą moim poglądom jest koncepcja John’a Locke’a. Twierdził on, że umysł jest jak czysta kartka („tabula rasa”) nie zapisana żadnymi znakami, na której ślad pozostawia jedynie doświadczenie. Zmierzał on do ukształtowania człowieka o zdrowym umyśle, użytecznego dla siebie i innych, zapewniającego tym samym sobie i innym szczęście. Jednym z podstawowych warunków owego powszechnego szczęścia miała być tolerancja. Z fragmentu „Listu o tolerancji” Locke’a możemy wyczytać:
„(…)Uważam, że w pierwszym rzędzie należy dokonać rozdziału spraw państwa
od spraw religii i sprawiedliwie zakreślić granice pomiędzy kościołem i państwem(…).”
Oczywistą rzeczą jest, że każdy człowiek, który prześladuje drugiego człowieka, tylko, dlatego, że nie podziela jego poglądów nazywany jest „potworem”. Jak ocenić rządy monarchów oświecenia? W jaki sposób odnosili się do ludzi innej wiary? Pewne jest, że władca zawrze przymierze z potężnym i bogatym cudzoziemcem jedynie dla zysku materialnego. Burzliwa natura człowieka sprawia, iż „sprzeda on nawet duszę diabłu”, aby zaspokoić swoje potrzeby. Jednakże istnieje pewna nadzieja, że człowiek wreszcie zacznie zauważać takie wartości jak: rodzina, przyjaźń, życie… Pocieszająca jest myśl Dostojewskiego:
„Anioł nigdy nie upada. Diabeł upada tak nisko, że
nigdy się nie podniesie. Człowiek upada i powstaje.”
Zastanawiam się nad pytaniem: jak jest z tolerancją dziś? Człowiek myśli, że jest tolerancyjny…, ale czy rzeczywiście tak jest? Myślę, że do tak bardzo delikatnej sprawy (podłoże religijne, rasowe) należy podchodzić bardzo ostrożnie. Z moich obserwacji czasów współczesnych mogę wywnioskować, iż wciąż jest to drażliwy temat. Dlaczego? Ludzie przyzwyczaili się do schematycznego myślenia oraz do „produktów” propagowanych przez kulturę masową. Zatem jaki związek ma tolerancja i kultura masowa? Narzuca ona dla całego społeczeństwa pewne myśli, szablonowe zachowania. W świecie, w którym żyję panuje przekonanie, że coś lub ktoś, co jest „inne” jest gorsze, odrzucane gdyż „nie pasuje do tego całego mechanizmu”. Człowiek nie zdaje sobie sprawy, że swoim zachowaniem może krzywdzić drugą osobę. Niewątpliwie „homo sapiens” powinno zagłębić tą myśl i ocknąć się ze snu, który jest tylko złudzeniem… Zatem człowiek jest tolerancyjny? Zgodnie z sentencją Karla Rahnera musi uświadomić sobie, że „tolerancja to gotowość przyznania przedstawicielowi innego światopoglądu tej samej dozy inteligencji i dobrej woli, co sobie.”
Rozpatrując kwestię światopoglądu „wieku rozumu” nie sposób pominąć wielkiego filozofa- Jean’a Jacques’a Rousseau. We fragmencie jego dzieła „Zasady umowy społecznej” możemy wyczytać: „Co sprawia, że państwo jest jedno? (…)według jednych jest nią siła, według innych- władza ojcowska, według innych jeszcze- wola Boża.” Ten myśliciel ostro sprzeciwiał się organizacji ówczesnego społeczeństwa. Wiedział, że współczesność jest w pewnym sensie smutną „koniecznością”.
„Bo cóż może być pewniejszą podstawą zobowiązania między
ludźmi jak wolna decyzja podejmujących zobowiązania?”
Rousseau był świadomy, że od cywilizacji i postępującego rozwoju techniki nie da się uciec. Ale czy należy uciekać? Myślę, że warto na chwilę zapomnieć o codziennych sprawach i się głębiej zastanowić nad sensem naszego życia i wpływu rozwijającej się cywilizacji. Nie należy ukrywać się przed tego typu zjawiskom. Trzeba przeciwstawić się całej teraźniejszej „propagandzie” reklamy i mas mediów. Jak powiedział autor kultowej książki o świecie reklamy- Fredenc Beigbeder:
„Świat współczesnej reklamy to świat, w którym wydaje się miliardy na to, by ludzie kupowali rzeczy, na które nie mają pieniędzy i których wcale nie potrzebują.”
Sokrates miał rację stwierdzając: „dusza powinna być wolna”. Czyż teraz na początku trzeciego tysiąclecia my ludzie nie czujemy ogromnego ciężaru? Kultura masowa niszczy naszą ostatnią cząstkę „człowieczeństwa”. Jak stwierdził Paulo Coelho:
„Świat posiada własną duszę i bywa, że owa dusza wywiera
wpływ na wszystko i na wszystkich w tym samym czasie.”
Analizując myśli filozoficzne oświecenia należy wspomnieć o konflikcie, jaki wystąpił pomiędzy Wolterem a Rousseau. Według Woltera rozum był instancją ostateczną.
Rousseau napisał list, w którym wyraził swój sprzeciw dla koncepcji Woltera, iż świat jest zły. Odpowiedzią Woltera na list była książka pt.:”Kandyd”. W tym utworze możemy odnaleźć wiele argumentów na podstawie, których jesteśmy w stanie stwierdzić, że świat jest nieprzyjazny, pozbawiony wszelkiej dobroci i szlachetności. Wolter ukazał głęboką bezmyślność, zabobonność oraz zacofanie w społeczeństwie (np. powieszenie przypadkowych ludzi po trzęsieniu ziemi) a także przedstawił istniejący wówczas rasizm szczególnie wobec murzynów. Szokującym przykładem jest staruszka, która była córką papieża. Świadczy to o upadku moralnym… W pewien sposób „Kandyd” nawiązuje do czasów współczesnych. Wojny, które powodują plagę nieszczęść, głodu, chorób… Należy wspomnieć o zamieszkach i walkach w Iraku… czy też kradzieżach, rabunkach, gwałtach, które są „ciemną” stroną naszego świata.
Rozważając myśl, co i w jaki sposób człowiek współczesny mógłby przyjąć z wiedzy filozoficznej oświecenia, myślę, że hasło Stanisława Brzozowskiego odzwierciedli ten problem:
„Świat ma dla człowieka tyle znaczenia,
ile człowiek sam zdoła ze świata wydobyć.”
Nie potrafię jednoznacznie określić, jakie elementy z filozofii oświecenia człowiek może czerpać dla własnych korzyści oraz poprawy swojego postępowania, gdyż każda istota ludzka jest indywidualistą.
Jednakże człowiek powinien zastanowić się nad sensem swojego bytu i skonfrontować to z ideologiami „wieku filozofów”, które zapewne pomogą mu nabrać wyrazistego obrazu współczesnego świata.