Bogactwo treści w krótkiej formie. O genezie i przeznaczeniu aforyzmów. Rozwiń temat.
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Aforyzm (łac. aphorismus, gr. aphorismós) – zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy. W nowożytnej literaturze europejskiej formę tę wykorzystywali m.in. twórcy francuscy: B. Pascal (Myśli, 1670 [1]), F. La Rochefoaucauld (Maksymy..., 1665, [2]) oraz S. Chamfort (Maksymy i myśli..., 1795 [3]).
Rozwój aforystyki w Polsce przypadł głównie na okres baroku, jednakże już w starożytności były znane i popularne w całej Europie, szczególnie wywodzące się ze schyłku starożytności, Dystychy moralne Marcusa Catona, wydane jako "Katonowe wiersze" - "Catonis disticha" w przekładzie polskim w XVI w. przez Franciszka Mymerusa i Sebastyana Klonowicza; wyd. Jan Bystroń, Kraków, rok 1894.
Szczególny rodzaj schematcznego aforyzmu, zwany w Polsce "trynką" (lub "trzeciakiem"), a będący retoryczną elipsą o klamrze spajającej trzy równoległe człony, dzięki temu, że wielokrotnie pojawia się w starotestamentowych Księgach Mądrości oraz epigramatach Marcjalisa, cieszył się wzięciem w średniowieczu, kiedy to zaczęły krążyć liczne łacińskie trynki-przysłowia. Zachowało się na przykład 180 trynek Szlachcica-Anonima, z czego 67 "końskich", które zapisał na marginesach rękopiśmiennego kodeksu zawierającego wyciąg z Hippiki K. Pieniążka.
Inny rodzaj schematycznego aforyzmu, zwany w Polsce "czworakiem" (lub "czwartakiem"), polegał na wyliczaniu czterech jakości cechujących jakąś osobę lub rzecz.
Dużo aforyzmów można odnaleźć w zbiorach Andrzeja Maksymiliana Fredry Przysłowia mów potocznych oraz Monita politico moralia. Przysłowia są jedynym utworem napisanym przez Fredrę po polsku. Oprócz aforyzmów oryginalnych znalazło się w nim wiele spolszczonych sentencji i maksym autorów rzymskich (Seneka, Tacyt i in.).
Autorami aforyzmów byli też m.in. Aleksander Świętochowski, Stanisław Jerzy Lec, Andrzej Majewski.
Rozwój aforystyki w Polsce przypadł głównie na okres baroku, jednakże już w starożytności były znane i popularne w całej Europie, szczególnie wywodzące się ze schyłku starożytności, Dystychy moralne Marcusa Catona, wydane jako "Katonowe wiersze" - "Catonis disticha" w przekładzie polskim w XVI w. przez Franciszka Mymerusa i Sebastyana Klonowicza; wyd. Jan Bystroń, Kraków, rok 1894.
Szczególny rodzaj schematcznego aforyzmu, zwany w Polsce "trynką" (lub "trzeciakiem"), a będący retoryczną elipsą o klamrze spajającej trzy równoległe człony, dzięki temu, że wielokrotnie pojawia się w starotestamentowych Księgach Mądrości oraz epigramatach Marcjalisa, cieszył się wzięciem w średniowieczu, kiedy to zaczęły krążyć liczne łacińskie trynki-przysłowia. Zachowało się na przykład 180 trynek Szlachcica-Anonima, z czego 67 "końskich", które zapisał na marginesach rękopiśmiennego kodeksu zawierającego wyciąg z Hippiki K. Pieniążka.
Inny rodzaj schematycznego aforyzmu, zwany w Polsce "czworakiem" (lub "czwartakiem"), polegał na wyliczaniu czterech jakości cechujących jakąś osobę lub rzecz.
Dużo aforyzmów można odnaleźć w zbiorach Andrzeja Maksymiliana Fredry Przysłowia mów potocznych oraz Monita politico moralia. Przysłowia są jedynym utworem napisanym przez Fredrę po polsku. Oprócz aforyzmów oryginalnych znalazło się w nim wiele spolszczonych sentencji i maksym autorów rzymskich (Seneka, Tacyt i in.).
Autorami aforyzmów byli też m.in. Aleksander Świętochowski, Stanisław Jerzy Lec, Andrzej Majewski.