W Pieśni XXIII Kochanowski zastosował lirykę inwokacyjną zwracając się do pięknej Zofii. Autor udowadniał dziewczynie, że w przyrodzie wszystkie doczesne przymioty przemijają, jest to naturalne i nie da się tego faktu zmienić czy opóźnić. W swoim twierdzeniu wykorzystał cykliczność przyrody - następstwo pór roku do pokazania przemijania ludzkiego życia, a także motyw rzeki panta rhei (wszystko płynie, nic nie stoi w miejscu), Pogodę jako uosobienie losu i nieprzewidywalnych zmian w życiu, oraz zewnętrzne oznaki starzenia się takie jak łysina. Jan Kochanowski dobitnie pokazał typową dla siebie postawę stoicką w stosunku do śmierci. Jest to widocznym wynikiem wpływu kultury antycznej na twórczość poety. Te same oddziaływania kultur starożytnych są widoczne w budowie utworu. Układ tekstu jest typowy dla klasycznej pieśni. Budowa Pieśni XXIII jest harmonijna, uwydatniona regularnymi strofami zbudowanymi podobnie do siebie. Te wszystkie zabiegi miały za zadanie ostatecznie podkreślić harmonijną i uporządkowaną, tak jak Pieśń XXIII, wizję życia i śmierci Kochanowskiego.