Na początku "Potopu" Sienkiewicz ukazuje upadek moralny społeczeństwa (zdradę, zaprzedanie wrogom przez klasę rządzącą, odstępowanie od władcy, apatię i rezygnację). Wrzeszczowicz (cudzoziemiec) wypowiada się o Polakach: " Jest li na świecie taki drugi kraj, gdzie by tyle nieładu i swawoli dopatrzeć można (...) Co tu za rząd?. – Król nie rządzi, bo mu nie dają… sejmy nierzadka, bo je rwą”. Później następuje punkt zwrotny - naród się podźwiga i odradza. Przy końcu utworu sami Szwedzi nie mogą nadziwić się zamianie, jaka zaszła w narodzie, który do niedawna nie stawiał żadnego oporu.
W opisie Wrzeszczowicza wyłania się negatywny obraz polaków według niego w Polsce panuje anarchia (brak dyscypliny, zrywanie sejmów, uniemożliwienie funkcjonowania
Państwa, słabość władzy królewskiej), i jest całkowity brak patriotyzmu. Polacy kierują się tylko dobrem własnego rodu, wydają cynicznie kraj na łup Szwedom (Ujście, Kiejdany) i przechodzą na stronę wroga dla własnych korzyści materialnych lub na skutek urazy osobistej, Polakom brakuje rozumu, (skłonność do pijaństwa i swawoli), przypisuje on przyrodzoną skłonności do zła, uważa ze ten naród zasługuje na zgubę. Ale tez przyznaje jedna zaletę, którą jest dobre rzemiosło żołnierskie i cnoty żołnierskie. Wrzeszczowicz jest cudzoziemcem przepełnionym nienawiścią do polaków. Przeszedł on na stronę Szwedów, był on najemnikiem pracował tam gdzie lepiej mu płacili i nie ma w tym nic dziwnego ze szuka on win w narodzie, który mu nie płacił.
Natomiast w opisie królowej wylania się jak najbardziej pozytywny obraz polaków. Według niej Polacy są krajem bardzo religijnym. Uważa ona ze w Polsce niema wielkich zbrodni (królobójstwa), że Polacy są lekkomyślni, ale nie ma w nich wrodzonej skłonności do czynienia zła. Twierdzi tez, że Polacy uznali swoje winy i są gotowi do naprawienia zła, które wyrządzili i poświęceń dla ojczyzny i króla. Daje ona szanse polskiemu narodowi na wydobycie się z klęsk i przyszłe triumfy. Jest ona bohaterska panią, która wzbudza w królu zapał i chęć do walki o Polski naród.
Obie opinie są bardzo subiektywne są to prezentacje polaków z dwóch punktów widzenia: zdrajcy i matki narodu (królowej) i mają swoje uzasadnienie.
Polacy są bardzo przywiązani do religii udowadnia to gniew polaków po zaatakowaniu przez Szwedów Częstochowy. Uznali oni swoje winy i widać po nich chęć poprawy (Np. przemiana wewnętrzna Kmicica, wybuch ogólnonarodowego powstania przeciw Szwedom), są to tylko niektóre dowody udowadniające przemianę polaków. Polacy zasługują na lepsze Zycie i gdyby niech własna głupota dawno by to już nastąpiło.