Rozbicie dzielnicowe w Polsce

Question

Praca kontrolna na temat: Rozbicie dzielnicowe w Polsce.

Answer 1

Rozbicie dzielnicowe (inaczej rozdrobnienie feudalne) − okres w historii Polski trwający umownie od 1138 roku do koronacji Władysława Łokietka w roku 1320. Cechą charakterystyczną tego okresu jest postępujące rozdrobienie państwa polskiego na coraz mniejsze, w znacznej mierze niezależne, władztwa terytorialne. Proces ten był związany z rozradzaniem się dynastii Piastów, której każdy członek, zgodnie ze polskim prawem zwyczajowym, miał prawo do posiadania części ojcowizny. Podobne procesy zachodziły w dziejach państwa piastowskiego już wcześniej, jednak zwykle udawało się je w miarę szybko zahamować.

Długi okres trwania rozbicia dzielnicowego przyczynił się do rozbudzenia partykularyzmów regionalnych, wzrostu znaczenia możnowładztwa oraz wyższego duchowieństwa. Brak silnego środka decyzyjnego potrafiącego skupić w swych rękach siły całego królestwa, a także częsty brak współpracy między poszczególnymi książętami przyczynił się do osłabienia państwa, a co za tym idzie, nie tylko zahamowania wszelkich ambicji ekspansjonistycznych, lecz także utraty dużej części terytorium. W okresie rozbicia dzielnicowego usamodzielniły się księstwa pomorskie (zachodnie uległo wpływom margrabiów brandenburskich, a gdańskie w XIV stuleciu zostało włączone do państwa krzyżackiego), Brandenburgia zajęła ziemię lubuską, a księstwa śląskie w dużej mierze wpadły w krąg zależności od królestwa czeskiego.

 Początek rozbicia

Po śmierci Salomei Władysław II zwany Wygnańcem zajął jej dzielnicę wbrew woli braci. W wyniku wojny między nim i jego braćmi, Władysław II uciekł z kraju w 1146 roku i udał się do Niemiec prosić o pomoc cesarza. Dzielnicę senioralną objął Bolesław Kędzierzawy - w ten sposób to on stał się seniorem. Bolesław nie potrafił utrzymać suwerenności państwa i w wyniku wyprawy cesarskiej w 1157 roku musiał złożyć hołd cesarzowi Fryderykowi Barbarossie. Oddał państwo w lenno oraz zgodził się, aby po śmierci Władysława II Wygnańca jego synowie (Bolesław Wysoki, Mieszko Plątonogi) mogli powrócić do jego dzielnicy dziedzicznej - Śląska.

W roku 1173, po śmierci Bolesława Kędzierzawego, jego rolę jako seniora, księcia oraz pana Krakowa przejął trzeci syn Bolesława Krzywoustego - Mieszko Stary. Po czterech latach ponownie doszło do walki o tron. Mieszko został wygnany, a Kraków opanowany przez najmłodszego z braci, pogrobowca Bolesława III Krzywoustego: Kazimierza II Sprawiedliwego, co oznaczało złamanie zasady senioratu (władza zwierzchnia dla najstarszego z rodu). Kazimierz, w przeciwieństwie do Mieszka, nie próbował przeciwstawiać się możnowładztwu i Kościołowi.

Po śmierci Kazimierza w Krakowie rządził jego syn Leszek Biały. Wraz z jego śmiercią w Gąsawie w 1227 roku ostatecznie zanikła władza centralna (pryncypat). Stopniowo postępowało rozdrobnienie ziem Polski, powiązane z umacnianiem się separatyzmu księstw dzielnicowych. Nie istniały żadne ponaddzielnicowe urzędy ani prawa. Około połowy XIII wieku Polska składała się z kilkunastu księstw, bez żadnej władzy centralnej. Okres dzielnicowy był okresem walk wewnętrznych pomiędzy rywalizującymi książętami - o władzę i o terytorium.

Imię     Data panowania
Władysław II Wygnaniec     1138–1146
Bolesław IV Kędzierzawy     1146–1173
Mieszko III Stary     1173–1177
Kazimierz II Sprawiedliwy     1177–1191
Mieszko III Stary     1191
Kazimierz II Sprawiedliwy     1191–1194
Leszek Biały     1194–1195
Mieszko III Stary     1195
Leszek Biały     1195–1199
Mieszko III Stary     1199–1202
Władysław III Laskonogi     1202 lub 1202–1206
Leszek Biały     1202 (1206) –1210
Mieszko IV Plątonogi     1210–1211
Leszek Biały     1211–1227
Władysław III Laskonogi     1227–1228
Henryk I Brodaty     1228–1229
Konrad I mazowiecki     1229–1230
Władysław III Laskonogi     1230
Konrad I mazowiecki     1230–1232
Henryk I Brodaty     1232–1238
Henryk II Pobożny     1238–1241
Bolesław V Rogatka     1241
Konrad I mazowiecki     1241–1243
Bolesław V Wstydliwy     1243–1279
Leszek Czarny     1279–1288
Henryk IV Prawy     1288–1290
Przemysł II     1290–1291
Władysław I Łokietek     1291
Wacław II     1291–1305
Przemysł II     1295–1296[2]
Wacław III     1305–1306
Władysław I Łokietek     1306–1333

_______________________
Mam nadzieje że pomogłem