Iwan IV wstąpił na tron w wieku 17 lat. W 1555 r. przeprowadził gruntowną reformę systemu prawnego państwa i usprawnił jego administrację. Ofiarami tej reformy byli bojarzy, którzy zostali wysiedleni na wyznaczone tereny zwane ziemszczyzną i prześladowani.
Prowadził niezwykle agresywną politykę wobec swoich sąsiadów. Za jego panowania Rosja zdobyła Kazań, Astrachań i zachodnią Syberię, doprowadził też do nawiązania kontaktów handlowych z Anglią. W 1552 zaanektował Chanat Kazański, w 1554 roku Astrachański a w 1582 roku przyłączył Chanat Syberyjski. Uderzył też na państwo zakonu kawalerów mieczowych w Inflantach zdobywając w 1558 roku Dorpat i Narwę, rozpoczynając wojny inflanckie. Kontynuował ekspansję Rosji na wschodnie ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego. W czasie wojny litewsko-rosyjskiej 1558-1570 zdobył w 1563 roku Połock, rozkazując utopić w Dźwinie wszystkich tamtejszych Żydów. W 1582 roku zawarł rozejm w Jamie Zapolskim z królem Polski, Stefanem Batorym, kończący wojnę o Inflanty toczoną z państwem polsko-litewskim.
Iwan IV zasłynął jako człowiek okrutny. Począwszy od 1560 roku z jego polecenia stracono tysiące ludzi, w 1581 roku w napadzie szału zamordował drugiego syna, Iwana. Czynami tymi zapracował na przydomek "Groźny". Po śmierci Iwana IV tron objął jego trzeci syn, Fiodor I.