Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji i były rozgrywane co cztery lata. Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania jakichś konfliktów ogłaszano "święty rozejm" i wojny wstrzymywane były na 2 miesiące. Przez pięć dni trwały igrzyska, reszta była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym etapem uroczystości, jeszcze przed rozpoczęciem igrzysk było złożenie przysięgi przed posągiem Zeusa. Mięso dzika cięto na kawałki, rozsypywano albo rozkładano przed posągiem i każdy z uczestników, wraz z ojcem i swymi braćmi składał przysięgę, że nie dopuści się żadnego oszustwa na zawodach, co potwierdzali drugą przysięgą, w której mówili, że ściśle przykładali się do ćwiczeń przez poprzednie 46 miesięcy. Oficjalnie otrzymywało się nagrodę – wieniec z gałązek oliwnych, lecz nagradzany był tylko zwycięzca. Zawodnik, który wygrał igrzyska, stawał się sławny i otrzymywał tytuł olimpionika. W jego rodzinnym mieście stawiano pomniki na jego cześć i pisano wiersze. W murze miasta wygranego zawodnika robiono dziurę, przez którą wchodził zwycięzca witany przez mieszkańców. Oznaczało to, że miasto nikogo już się nie obawia, ponieważ ma takiego obrońcę. Zwycięzca otrzymywał również nagrody materialne, ale nie dawane oficjalnie. Z czasem, oprócz wieńca z gałązek oliwnych, otrzymywano pieniądze i przedmioty wartościowe. Sławę zdobywało całe miasto, a nie tylko wygrany. Kary olimpijskie były bardzo surowe. Zawodnik, który dopuścił się oszustwa, zmuszony był postawić pomnik Zeusowi, na którym wyryto jego imię i nazwisko oraz występek, którego się dopuścił. Najpopularniejszym z oszustów jest Ateńczyk Kalliopos, który przekupił swoich niedoszłych przeciwników. Cała sprawa wyszła na jaw. Ateńczyk i inni musieli postawić pomniki dla Zeusa. Ateńczycy przestali brać udział w igrzyskach, bóg Delficki powiedział, że dopóki nie zaczną ponownie brać udziału, dopóty nie da im przepowiedni.
Najstarszą dyscypliną starożytnych igrzysk był dromos - bieg krótki na dystansie jednego stadionu. Początkowo długość tego biegu nie była wyraźnie określona, dopiero od 6 igrzysk dystans ustalono na 600 stóp, to jest 192,67 m. W konkurencji tej wymagano od zawodników nienagannej postawy i odpowiedniego układu ciała w czasie biegu. Zwracano uwagę przede wszystkim na długi krok, silną pracę ramion wysuniętych do przodu i lekko pochylony tułów. Kolejną olimpijską dyscypliną był diaulos - bieg średni, który rozegrano po raz pierwszy na 14 Igrzyskach. Diaulos równał się dystansowi dwóch stadionów (385,34 m). Zawodnik pokonywał linię mety i wracał do punktu startu tą samą bieżnią. Na piętnastych z kolei Igrzyskach wprowadzono nową konkurencję - dolichos, czyli bieg długi. Rozgrywano go prawdopodobnie na długości 24 stadionów. Za pierwszego zwycięzcę uznaje się Akantosa ze Sparty. Inny Spartanin, Ladas, w czasie 85 igrzysk zwyciężył, jednak po pokonaniu mety padł na ziemię i skonał. Na 18 igrzyskach do nieustannie poszerzanego zestawu konkurencji dołączono zapasy. Walki w tej dyscyplinie były jednak bardziej zbliżone formą do współczesnego wrestlingu aniżeli znanych nam zapasów w stylu wolnym czy klasycznym. Dozwolone było podstawianie nogi, wyłamywanie palców a nawet szarpanie za nos czy wargi. Zwycięstwo osiągano po trzykrotnym powaleniu przeciwnika na ziemię. Nie obowiązywał podział na kategorie wiekowe czy wagowe. Dopiero w późniejszym czasie wyróżniono także zapasy chłopców. Od 18 Igrzysk rozgrywano pentathlon - pięciobój. W jego skład wchodziły: rzut oszczepem (wykonanym z drewna świerkowego bądź jesionu o długości w granicach ludzkiego wzrostu), rzut dyskiem (dyskobole stali na specjalnym podeście zwanym balbis, skąd oddawali rzuty), skok w dal, bieg na dystansie jednego stadionu i zapasy. W czasie Igrzysk 23 Olimpiady pojawiła się walka na pięści, która z czasem stała się najbardziej krwawym widowiskiem zawodów. Poddający się unosił rękę i palec wskazujący ku górze lub uderzał zawodnika w bark. Na ten znak przerywano walkę. Na 25 Igrzyskach wprowadzono wyścigi rydwanów powożonych przez właścicieli zaprzęgów. W tej konkurencji startowali tylko najbardziej zamożni, gdyż utrzymanie koni było niezwykle kosztowne. Dopiero wiele lat później pojawiły się wyścigi biedniejszych, np. wozów zaprzężonych w muły. Do programu 33 Olimpiady, ku uciesze widowni, dołączono pankration, skrzyżowanie zapasów i walki na pięści. Zawodnicy mieli prawo stosować wszystkie chwyty i uderzenia, wyłamywać palce, ręce, stopy, gryźć, wykłuwać palcami oczy czy łamać nosy. Zwycięstwo osiągano przez poddanie się przeciwnika. Od 65 Igrzysk w 520 r. p.n.e. rozgrywano hoplites, czyli bieg w uzbrojeniu. Początkowo biegano z pełnym ekwipunkiem wojskowym, w hełmie, z włócznią, tarczą i w nagolennikach. Później stopniowo ograniczano uzbrojenie, rezygnując kolejno z nagolenników, włóczni, hełmu, by wreszcie bieg odbywał się z samą tylko tarczą. Pokonywano odległość równą dwóm stadionom. Najczęściej to właśnie hoplites był ostatnią dyscypliną Igrzysk. W późniejszych latach dodawano kolejne konkurencje, wśród nich zawody poetów i trębaczy.
W dziejach starożytnych igrzysk najbardziej wsławił się Leonidas z Rodos. Był on zwycięzcą czterech kolejnych Olimpiad (154, 155, 156 i 157) w biegu na dystansie jednego stadionu, w diaulosie i w biegu zbrojnym. Grecy czcili wielokrotnych zwycięzców dając im specjalną nazwę - triastes. Innym znanym olimpionikiem był Herodos z Megary. W czasie dziesięciu kolejnych Igrzysk, w latach 328 - 292 p.n.e., zdobywał wieńce laurowe w zawodach trębaczy. Milon z Krotony był sześciokrotnym zwycięzcą Igrzysk w zapasach. Pierwszy laur olimpijski zdobył jeszcze w zawodach chłopców w 540 r. p.n.e. Od 62 do 66 Igrzysk był już niepokonany w zawodach dorosłych. Co ciekawe, wśród zwycięzców Igrzysk kroniki podają także Filipa II Macedońskiego. Odniósł on zwycięstwo w 106 Olimpiadzie, w 356 r. p.n.e., w wyścigach konnych.
W zawodach brali udział zamożni ludzie, których stać było na zmarnowanie całego roku na ćwiczenia, później byli to tylko wybrani atleci. Występowano nago, dlatego igrzyska mogli oglądać tylko wolni mężczyźni. Kobietę przyłapaną na oglądaniu igrzysk czekała kara śmierci. Nie było konkurencji zespołowych.
W starożytnej Grecji termin olimpiada oznaczał czteroletni okres między następnymi igrzyskami olimpijskimi.
W igrzyskach brali udział wszyscy Grecy płci męskiej.
Odbywały się one ku czci boga Dzeusa (czyt. Zeusa).