Gazy rzeczywiste wykazują odstępstwa od praw gazu doskonałego w miarę zwiększania ciśnienia i obniżania temperatury.
Przyczyną obserwowanych odstępstw w przypadku zwiększania ciśnienia są siły przyciągania między cząsteczkami gazu (nazywane siłami van der Waalsa), które umożliwiają jego skroplenie oraz skończone rozmiary cząsteczek (minimalna objętość zajmowana przez gaz jest zależna od objętości własnej cząsteczek).
Efekt działania sił van der Waalsa powoduje, że wartość iloczynu pV wyznaczona dla jednego mola cząsteczek gazu przyjmuje wartość mniejszą niż RT.
Wpływ objętości własnej cząsteczek gazu przejawia się wyższą wartością iloczynu pV.
Gazem doskonałym nazywa się gaz, którego cząsteczki posiadają następujące właściwości:
ich wielkość jest zaniedbywalna (średnica cząsteczek gazu jest dużo mniejsza niż średnia odległość przebyta między zderzeniami),
cząsteczki znajdują się w stanie ciągłego ruchu translacyjnego, a zderzenia między nimi zachodzą zgodnie z prawami mechaniki zderzeń sprężystych,
ruch cząsteczek jest chaotyczny, nie ma żadnego uprzywilejowanego kierunku,
tory ruchu są prostoliniowe, a kierunek ruchu ulega zmianie tylko w czasie zderzeń,
z innymi cząsteczkami lub ścianami naczynia zawierającego gaz,
jedyną formą energii cząsteczek jest energia kinetyczna (pomija się jakiekolwiek oddziaływania pomiędzy cząsteczkami).