1.Przebieg powstania
21 VII 1944 w obliczu zbliżania się do Warszawy wojsk Armii Radzieckiej dowódca AK generał Tadeusz Komorowski (pseudonim Bór) podjął decyzję o powstaniu zaakceptowaną kilka dni później przez rząd RP.
Datę rozpoczęcia walk ustalono na 1 VIII 1944 roku na godzinę 17. W pierwszych dniach powstania w walkach wzięło udział około 23 tys. żołnierzy. Z dysponowanych przez AK żołnierzy w Warszawie tylko 10% było uzbrojonych w broń palną, w większości krótką. W kolejnych dniach powstania przyłączyły się inne organizacje o charakterze wojskowym. Należały do nich NSZ (800 żołnierzy) i AL. (500 żołnierzy).Czynny udział w walkach wzięła ludność cywilna miasta.
Okupanci dysponowali w Warszawie jednym garnizonem liczącym 20 tys. Żołnierzy i policjantów. Należy również do tego doliczyć posiłki sprowadzone z frontu niemiecko – radzieckiego. Z tego właśnie frontu skierowano do tłumienia powstania 25 tys. żołnierzy. W sumie w walkach z powstańcami wzięło udział 50 tys. żołnierzy niemieckich.
Dowódcą powstania mianowano pułkownika A. Chruściela (pseudonim monter). Do 3 sierpnia w rękach polskich znalazła się większa część śródmieścia z Powiślem, Starym Miastem, Żoliborzem, Mokotowem i 23 enklawami na Ochocie, co przedstawia mapka nr 1. Nie zdołano jednak opanować Cytadeli, Dworca Gdańskiego i lotniska na Okęciu.
Walki na Starym Mieście.
12 sierpnia Niemcy rozpoczęli natarcie na Stare miasto bronione przez9 tysięcy żołnierzy. W walkach o Starówkę hitlerowcy użyli najcięższego sprzętu wojennego: wielkokalibrowej artylerii i lotnictwa. Generalny szturm Niemców na Stare Miasto rozpoczął się 19 sierpnia, jego celem było otwarcie komunikacji przez Most Kierbedzia. Pomimo podejmowanych prób powstańcom nie udało się przerwać zaciskającego się pierścienia niemieckich wojsk. W efekcie doprowadziło to do ewakuacji kanałami 2 września. Powstańcy którzy walczyli na terenach Śródmieścia zdobyli ważne punkty oporu m.in.: Pałac Staszica (11 sierpnia), gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (20 sierpnia). W następnych dniach Niemcy przeprowadzili kilka udanych ataków, zajmując m. in.: Powiśle, Aleje Jerozolimskie. Oblicze przegranej zmusiło Polaków do podjęcia pertraktacji z okupantem.
Mapka nr 1
10 IX 1944 ruszyła radziecka ofensywa w kierunku Warszawy. W nowej sytuacji Polacy zerwali wcześniej prowadzone rozmowy w sprawie kapitulacji. Ofensywa Armii Czerwonej zatrzymała się jednak po drugiej stronie Wisły. Rząd radziecki ze względów politycznych zakazał lądowań samolotów alianckich z zaopatrzeniem dla powstańców na lotniskach opanowanych przez Armię Czerwoną. Przeprowadzony w dniach 16 – 21 września desant 2 i 3 dywizji piechoty Pierwszej Armii Wojska Polskiego z zajętej 14 września przez wojska radziecki Pragi. Obydwie dywizje utworzyły przyczółki, jednak nie zdołały ich utrzymać. 23 września skapitulował Czerniaków – jedyny zajęty przez AK rejon przylegający do Wisły. Po zaciętych walkach w dniach 24 – 26 września padł Mokotów, a 30 września Żolibórz.
Tego samego dnia w Ożarowie rozpoczęły się rokowania kapitulacyjne. 2 października podpisano akt kapitulacji. W dniach 3 – 5 października oddziały powstańcze złożyły broń i poddały się.
2. Podsumowanie
Podczas 63 dni bohaterskiej walki Polacy ponieśli ogromne straty: około 18 tysięcy zabitych, 25 tysięcy rannych żołnierzy, 150 – 200 tysięcy ofiar wśród ludności cywilnej – to tylko niektóre z ważnych danych dotyczących Powstania Warszawskiego. W czasie powstania Niemcy zburzyli 25% zabudowań Warszawy, co odbiło się w okresie powojennym na rozwoju stolicy. Najdotkliwszą stratą była śmierć wielu tysięcy młodych ludzi walczących w powstaniu. Straty Niemców wyrządzone przez powstańców były bardzo dotkliwe: 10 tys. zabitych, 6 tys. zaginionych, 9 tys. rannych oraz około 300 pojazdów opancerzonych stracili okupanci w walkach z powstańcami.
Aby rozpocząć rozważania na temat wybuchu powstania musimy podać dwa fakty. Mianowicie gdyby nie wybuchło Powstanie Warszawskie, które było w pewnym stopniu zorganizowane, to najprawdopodobniej małe grupki wojskowe z okolic Warszawy podjęłyby walkę, co byłoby tragiczniejsze w skutkach. Następnie należy wspomnieć o tym że ZSRR prowadził politykę zgubną dla powstania, która polegała na odcięciu powstańców od dostaw broni i żywności od aliantów.
Powstanie Warszawskie zakończyło się klęska militarną. Dzięki walkom Polaków o Polskę obudził się w wielu ludziach duch, duch który pchał ich do walki. Ten sam duch skłaniał ludzi do wysiłków, które niejednokrotnie przekraczały ich siły, ale oni wierzyli. Cały świat w dniu 1 sierpnia zwrócił swe oczy ku „garstce” ludzi, którzy postanowili walczyć o swój kraj, o to by mogli wychowywać swe dzieci we własnym kraju. Tak oto na ziemiach dawnej Polski rozpoczęły się walki o Nową Polskę. O Polskę, w której nie byłoby nienawiści. Dzięki powstaniu cały świat przypomniał sobie o małym państwie na Bałtykiem. Jednak aby mógł sobie przypomnieć, Polacy musieli przelać swoją krew w walce z okupantem. Sojusznicy nie pomogli im gdy zostali najechani, wtedy Polacy poddali się łatwo. Tłumiony w sercach żal sprawił, że przyszedł czas na to by walczyć o swą ojczyznę. Jedynymi naszymi sojusznikami byli Amerykanie, którzy dokonywali niewielkich zrzutów żywności i amunicji. Pozostaje również jeszcze jeden fakt, który był zatajany przez wiele lat. Mianowicie ZSRR był przeciwny powstaniu i chciał je jak najszybciej stłumić siłami Niemców. Należy również wspomnieć o tym że gdyby nie wybuchło powstanie Polska stałaby się częścią sowieckiego imperium. Dlatego moim zdaniem powstanie zakończyło się moralnym zwycięstwem, a walki okupione wieloma ofiarami sprawiły, że teraz nasza ojczyzna jest wolna, a my możemy tworzyć jej przyszłość.