Artur, bohater Tanga Mrożka, jak każdy młody człowiek szuka własnej drogi życia.
Odrzuca świat stworzony przez rodziców, buntuje się, pragnie żyć inaczej, lepiej.
Nietypowe jest w jego sytuacji co innego: bohater buntuje się nie przeciwko ograniczającym
go zasadom, ale przeciwko… brakowi jakichkolwiek zasad. Rodzice Artura
marzyli o nieskrępowanej wolności, dlatego odrzucili wszelkie normy i ograniczenia.
W ich świecie wszystko jest dozwolone, a więc właściwie nie ma przeciwko
czemu się buntować. Artur zauważa, że ta wolność jest pozorna, stała się pozą. Babcia
w trampkach i dżokejce, grająca w karty, wcale nie wydaje mu się nowoczesna,
jego zdaniem „wszystko jej się w głowie pomieszało”. I on sam na tym traci, bo została
mu odebrana możliwość buntu i samookreślenia. Mrożek parodiuje w swoim
dramacie odwieczny schemat walki pokoleń. Artur pozostaje jednak jedyną postacią
w utworze, która nie została karykaturalnie zdeformowana. To sprawia, że widzimy
w nim bohatera tragicznego, a jego klęska naprawdę porusza.
Znaczenie postaci
Kim jest Artur? Bohaterem tragicznym. Rewolucjonistą. Idealistą, który ponosi klęskę
w starciu z pozbawionym skrupułów prymitywem. Słabym inteligentem, niezdolnym
do zmienienia rzeczywistości. Spadkobiercą romantycznych buntowników, których
działania także zakończyły się przegraną. Zdradzonym kochankiem.
Człowiekiem samotnym w rodzinie, pozbawionym szacunku dla własnych rodziców.
Człowiekiem poszukującym idei. Jak widać, Artura można określić na wiele różnych
sposobów. W ten sposób losy bohatera Tanga mogą być dobrym przykładem
w rozważaniach dotyczących wielu trudnych problemów współczesnego człowieka.]
CV – Biografia
Artur jest zmęczony chaosem panującym w jego własnym domu. Marzy o przywróceniu
tradycyjnych ról wszystkim członkom rodziny. Dlatego złości się, gdy zastaje Eugenię
i Eugeniusza grających w karty z prymitywnym Edkiem.. Jest zbulwersowany na
wieść, że z tym właśnie Edkiem sypia jego matka. Bohater widzi, że odrzucenie wszystkich
zasad wcale nie stworzyło lepszego świata. Jednak dyskusje z rodzicami czy babcią
nie przynoszą skutku. Sojusznika znajduje tylko w tchórzliwym Eugeniuszu, który
też źle się czuje w „nowoczesności”. Artur postanawia działać – pierwszym krokiem
w przywracaniu dawnego porządku miałby być ślub z Alą. Zamknąć świat w jakiejś
konkretnej formie – oto marzenie Artura. Bez przeszkód on i Ala mogliby zostać kochankami.
Nie o to jednak chodzi. Bohater przekonuje dziewczynę, że dużo lepiej
będzie, gdy wezmą prawdziwy ślub – z organami, białą suknią, orszakiem itd. Dawne
zasady przywrócą kobietom wolność i szacunek. Ala zgadza się. Bohater kolejny raz
dyskutuje z ojcem, stara się zmusić go, by zareagował na zdradę matki. To jednak
starania bezskuteczne. Artur atakuje więc – oświadcza się Ali, potem zmusza babcię,
by ich pobłogosławiła. Każe się rodzinie odpowiednio ubrać, „zapiąć”. Jednak gdy już
wszyscy założą odświętne ubrania (niewygodne, więc siedzą sztywno i nieruchomo),
gdy już posprzątają, Artur rezygnuje ze swojego planu. Przychodzi spóźniony, „wyblakły
jakiś”, pijany i całkowicie pewny, że pusta forma nie odmieni świata. Forma wyrastała
przecież zawsze z jakiejś idei! Co mogłoby nią być? Podpowiedzi są różne: Bóg,
sport, eksperyment, postęp (pomysł Edka – byle „przodem do przodu”). W czasie tej
dyskusji babcia kładzie się na katafalku i umiera. To podpowiedź dla Artura – „Śmierć…
wspaniała forma”. Bohater znajduje swoją ideę we władzy, która pozwala panować nad
życiem i śmiercią. Jest pełen entuzjazmu, chce narzucić nowy porządek, zbawić świat.
Tyle że wówczas Ala wyznaje: „Ja cię zdradziłam z Edkiem”. To zbyt silny cios dla
wrażliwego Artura. Bohater zapomina o swoich planach, krzyczy, płacze, chce zastrzelić
Edka. Okazał się zbyt wrażliwy, zbyt słaby… Ten moment wykorzystuje Edek – zakrada
się od tyłu i kolbą rewolweru uderza Artura w kark. Bohater umiera, a zwycięski prostak
narzuca pozostałym swoją władzę. Nie o takim świecie marzył młody idealista…
Najważniejsze momenty w życiu bohatera
• Decyzja o ślubie z Alą – wybór konkretnego działania, które miałoby zmienić świat
• Rezygnacja ze ślubu – świadomość, że sama forma nie uzdrowi rzeczywistości
• Uznanie władzy za ideę mogącą odmienić świat
• Wiadomość o zdradzie Ali – załamanie
• Zabicie przez Edka – klęska bohatera
Związki bohatera z innymi postaciami utworu
• Stomil – ojciec Artura; awangardowy artysta. W młodości razem z Eleonorą buntował
się przeciwko wszelkim zasadom i konwenansom.
• Eleonora – matka Artura, która „od czasu do czasu” zdradza swego męża z Edkiem.
Kobieta „uwięziona” w nowoczesności.
• Eugenia – babcia Artura, która gra w karty z Edkiem i udaje nowoczesną.
• Eugeniusz – starszy pan nazywany wujciem. Popiera plany Artura, bo sam czuje się
zagubiony w świecie bez zasad. Uległy i słaby – po śmierci Artura łatwo podda się
Edkowi.
• Ala – osiemnastoletnia kuzynka, później narzeczona Artura. Egoistka, której zdrada
doprowadzi do klęski bohatera.
• Edek – morderca Artura. Niechluj, prymityw, pozbawiony wrażliwości i zasad. Ma za
to silny cios…
O utworze źródłowym
Opublikowane w 1964 r. Tango
Sławomira Mrożka jest dramatem,
który można interpretować na
wiele sposobów. W zwycięstwie
prymitywnego Edka jedni widzą
symbol narzucenia totalitarnej
władzy, inni klęskę kultury, dowód
słabości inteligencji czy komentarz
do ówczesnej sytuacji
politycznej w Polsce. Można
w Tangu zobaczyć zarówno kryzys
tradycyjnej rodziny, jak i kryzys cywilizacji,
poczucie „samotności
w tłumie”, brak zasad i idei. Te
ważne problemy współczesnego
świata zostały przez Mrożka pokazane
w sposób groteskowy, za
pomocą absurdu, karykatury. Język
Tanga – mieszanina różnych
nieprzystających do siebie odmian
– jest znakiem niemożności
porozumienia się ludzi.
W odczytywaniu dramatu Mrożka
bardzo istotne okazują się związki
z innymi utworami. Nie bez powodu
Tango zostało nazwane
„współczesnym Weselem polskim”,
można je też powiązać z literaturą
romantyzmu (np. III cz.
Dziadów, Pan Tadeusz).
Ważne słowa bohatera
Tu już nie ma w ogóle żadnej tradycji ani żadnego
systemu, są tylko fragmenty, proch!
Bezwładne przedmioty. Wyście wszystko
zniszczyli i niszczycie ciągle, aż zapomnieliście
sami, od czego się właściwie zaczęło.
I coście stworzyli? Ten burdel, gdzie nic nie
funkcjonuje, bo wszystko dozwolone, gdzie
nie ma ani zasad, ani wykroczeń?
Buntować się przeciwko wam? A kto wy jesteście?
Bezkształtna masa, amorficzny
stwór, zatomizowany świat, tłum bez formy
i konstrukcji. Waszego świata już nie można
nawet rozsadzić. Sam się rozlazł.