Question

Scharakteryzuj i oceń bazę surowcową dla przemysłu energetycznego w Polsce

Answer 1

Rozpoczynając od wyjaśnienia tematu trzeba sobie powiedzieć, że surowce przemysłowe to wszystkie surowce, które dadzą się użyć na skale przemysłową w różnych działach przemysłu. Bazę surowcową dla przemysłu tworzą przede wszystkim dwie gałęzie gospodarki: górnictwo i rolnictwo, a w mniejszym stopniu także rybołówstwo. Rolnictwo i rybołówstwo wytwarzają surowce głównie dla przemysłu spożywczego, choć może to być też przemysł włókienniczy (np. len). Polska, jeśli chodzi o surowce dla przemysłu spożywczego jest w zasadzie samowystarczalna. Jednak ze względu na warunki klimatyczne nie jest możliwe uprawianie i przetwarzanie (w oparciu o surowce krajowe) takich np. produktów jak kawa czy herbata lub ryż. Natomiast takie zakłady produkcyjne jak mleczarnie, zakłady przemysłu tłuszczowego, browary czy zakłady przetwórstwa mięsnego oraz młynarskiego mają zapewnione surowce do swojej produkcji w dziewięćdziesięciu kilku procentach pochodzące z kraju. Można też pokusić się o prognozę dotyczącą przynamniej następnych kilkunastu lat, a mówiącą o tym, że powyższa sytuacja będzie się utrzymywać. Wynikać to będzie z ciągle rosnącej wydajności polskiego rolnictwa, nikłego przyrostu naturalnego i głęboko zakorzenionych nawyków żywieniowych Polaków. Trudno, bowiem sobie wyobrazić sytuację, że nagle nastąpi regres w produkcji rolnej, niespodziewanie nastąpi u nas eksplozja demograficzna, czy też podstawą naszych posiłków staną się np. "owoce morza" i ryż zamiast ziemniaków i poczciwego schabowego. Przejdźmy teraz do surowców przemysłowych pochodzenia mineralnego, których dostarcza nam górnictwo. Na początek trzeba stwierdzić, że im wyższy poziom rozwoju przemysłowego tym więcej różnorodnych minerałów jest potrzebnych. Wszystkie te surowce możemy podzielić na kilka grup i wg takiego podziału będziemy je omawiali. Pierwsza grupa to surowce metaliczne. Jak sama nazwa wskazuje chodzi tu o rudy najróżniejszych metali. Niestety najbardziej powszechnie używany metal, czyli żelazo produkujemy z rud w całości importowanych (z Ukrainy i Rosji oraz Szwecji). Co nie oznacza, że rud tego metalu nie posiadamy. Występują one u nas na Wyżynie Śląskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Kielecko - Sandomierskiej, w okolicach Łęczycy (mało) i Częstochowy. Są jednak zbyt ubogie i z tego względu bardziej opłaca się je sprowadzać. Sporo mamy za to rud cynku i ołowiu na dodatek "zanieczyszczonych" srebrem i kadmem w okolicach Olkusza i Bukowna na Wyżynie Śląskiej. Ich wydobycie prawie całkowicie zaspokaja nasze potrzeby. Wydobywamy też boksyty (koło Konina), z których produkujemy aluminium. Jednak naprawdę wielkie mamy zasoby rudy miedzi na Nizinie Śląskiej (okolice Lubina i Głogowa oraz Bolesławca i Złotoryi). Warto też wiedzieć, że ruda miedzi jest tam wymieszana z srebrem, niklem, ołowiem, cynkiem, kobaltem, wanadem, molibdenem i selenem. Wielkość naszych złóż i wydobycia stawia nas w rzędzie potentatów światowych w tej dziedzinie. Jak więc widać zasoby surowców metalicznych są na pewno na przynajmniej średnim poziomie. Jeśli chodzi o drugą grupę surowców tj. surowce energetyczne to tu sytuacja wygląda nieco gorzej. Mamy, co prawda olbrzymie pokłady węgla kamiennego (przede wszystkim Wyżyna Śląska i okolice Lublina) oraz duże pokłady węgla brunatnego (okolice Konina Bełchatowa) jednak nie jest to już dziś powód do wielkiej radości. Wynika to z dwóch czynników. Po pierwsze na świecie odchodzi się już dziś od tego sposobu pozyskiwania energii, jakim jest spalanie węgla. Spowodowane to jest głownie względami ekologicznymi. Zarówno wydobywanie węgla (zwłaszcza brunatnego metodą odkrywkową) jak i samo jego spalanie powoduje degradację środowiska naturalnego na dużych obszarach. Po drugie wydobywamy go tak wiele, że mamy trudności z jego zbytem. Nadmierna rozbudowa jego wydobycia w przeszłości (kiedyś jego eksport był podstawowym źródłem pozyskiwania tak potrzebnych w latach 70-tych i 80-tych XX wieku dewiz dla naszego państwa) powoduje dziś olbrzymie problemy społeczne związane z ograniczaniem jego wydobycia dziś. Tak, więc mówiąc o zasobach i wydobyciu węgla można mówić wręcz o "klęsce urodzaju" na ten surowiec. Jak na ironię zaś, jeśli chodzi o najważniejsze dziś na świecie surowce energetyczne tzn. ropę naftową i gaz ziemny to mamy ich jak na lekarstwo. Ropa występuje na szelfie M. Bałtyckiego (na północ od Przylądka Rozewie), na Pomorzu Zachodnim oraz w coraz bardziej już historycznym Karpackim Zagłębiu Roponośnym (Krosno, Jasło, Gorlice). Jej wydobycie zaspokaja jednak tylko około 5% krajowego zapotrzebowania. Podobnie rzecz ma się z gazem ziemnym, który występuje na Nizinie Wielkopolskiej, Szczecińskiej, Pojezierzu Pomorskim i w Kotlinie Sandomierskiej. Jego zasoby i wydobycie zaspokajają nasze potrzeby na poziomie zaledwie kilkuprocentowym. Na zakończenie przeglądu surowców energetycznych warto jeszcze zauważyć, że nie mamy w ogóle rud minerałów promieniotwórczych takich jak np. rudy uranu, które są bardzo ważne oby rozwijać energetykę jądrową. Jak więc wynika z powyższych rozważań w dziedzinie surowców energetycznych jesteśmy ubodzy w te najważniejsze, a mamy nadmiar tych, które powodują duże szkody w środowisku. Następna grupa surowców mineralnych to surowce chemiczne. Można tu już na wstępie powiedzieć, że jesteśmy potentatami światowymi pod względem wydobycia i posiadanych zasobów soli kamiennej i siarki. Sól występuje w wielu miejscach w Polsce jednak wydobywa się ją głównie w Zagłębiu Kujawskim (okolice Janikowa) i Kłodawskim. Szacuje się, że zasoby wszystkich złóż soli w Polsce to ok. 80 mld ton. Nasze najsłynniejsze kopalnie soli, w Wieliczce i Bochni już nie pracują, ale Wieliczka jest unikalnym w skali świata muzeum (kopalnictwa soli). Warto też może przypomnieć, że kopalnia w Wieliczce to najdłużej na świecie nieustannie czynny zakład przemysłowy. Wydobycie trwało tam nieprzerwanie przez ok. 1000 lat, a wydobyto tam przez ten czas ok. 25 mln ton soli. Jeśli chodzi o siarkę to występuje ona na terenie Kotliny Sandomierskiej i Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej. Jej zasoby szacuje się na ok. 632 mln ton, co daje nam piąte miejsce na świecie pod względem zasobności złóż i eksportu. Wykorzystujemy w kraju tylko ok. 25% wydobycia. Trzeba też wspomnieć, że wydobycie siarki metodą odkrywkową, jakie jeszcze do niedawna stosowano w jednej z kopalń bardzo zniszczyło pobliskie środowisko naturalne. Na szczęście ta kopalnia już nie pracuje, a pozostałe stosują bardziej nowoczesne i bezpieczniejsze dla środowiska metody wydobycia. Na koniec trzeba jeszcze dodać, że jednym z bardzo ważnych surowców chemicznych jest wspomniana już ropa naftowa oraz węgiel kamienny. Wreszcie przechodzimy do ostatniej już grupy surowców mineralnych, jakimi są surowce skalne i budowlane. Stanowią one nasze główne bogactwo, jeśli chodzi o surowce przemysłowe, o czym świadczy fakt, że ich wydobycie stanowi 52% całego wydobycia krajowych bogactw mineralnych. Występują one głównie na całym południu naszego kraju. Wyjątkami są piasek, który występuje wszędzie poza górami, żwir występujący południowej w środkowej i północnej Polsce i występująca w tych samych miejscach, co żwir glina. Oprócz nich w Polsce eksploatuje się złoża: granitów, bazaltów, iłów, wapieni, margli, dolomitów, kredy, porfirów oraz kamieni półszlachetnych. Z samego wymieniania występujących u nas minerałów tej grupy widać, że w tym przypadku śmiało możemy mówić o "rogu obfitości". Wydobycie tych surowców w pełni zaspokaja nasze potrzeby. Podsumowując można powiedzieć, że najgorzej wygląda u nas sytuacja w grupie surowców energetycznych, a najlepiej w grupie surowców skalnych i budowlanych. Ogólnie można jednak ocenić, iż nasz kraj jest krajem zasobnym w surowce, czyli inaczej mówiąc nasz przemysł ma bogatą i różnorodną bazę surowcową zarówno, jeśli chodzi o surowce dla przemysłu spożywczego jak i pozostałe gałęzie tego działu gospodarki, który nazywamy przemysłem.