Opisz cechy, zastosowanie i nazwę polska, włókien: Poliamidowe, Poliestrowe, Poliakrylonitrylowe, Polichlorowinylowe, Polipropylenowe, Poliuretanowe.
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Włókno – podstawowa jednostka struktury wielu materiałów, która charakteryzuje się znaczną długością i niewielkim przekrojem. Zwykle przyjmuje się, że włóknem jest struktura, której długość jest minimum 100 razy większa od jej przekroju. Włókna występują zarówno w materiałach naturalnych jak i produkowanych przez człowieka. Niektóre materiały są wykonane prawie wyłącznie z włókien, podczas gdy w innych włókna stanowią tylko jeden z elementów wzmacniających ich strukturę. Podstawowym składnikiem włókien roślinnych jest celuloza zaś zwierzęcych białka. Włókna dzielimy na: naturalne, chemiczne, sztuczne i syntetyczne.
Podział włókien:
włókna naturalne
- włókna roślinne
- włókna zwierzęce
włókna chemiczne
włókna sztuczne
włókna syntetyczne
1. WŁÓKNA NATURALNE
a) włókna roślinne
Włókna roślinne otrzymuje się z roślin włóknistych i roślin włóknodajnych – rośliny
które dostarczają naturalnych włókien do wyrobu tkanin, dywanów, mat, szczotek,
papieru, pilśni i filcu. Większość włóknistych roślin dostarcza także innych cennych
produktów, np.: tłuszczów. Obejmują ok. 2 tysięcy gatunków, z których
wykorzystuje się ok. 1 tysiąca.
Włókna otrzymuje się z:
- włosków na owocach i nasionach (bawełna, palma kokosowa),
- liści (agawa, len nowozelandzki, juka włóknista),
- łodyg (len, konopie, juta biała, juta kolorowa).
Do roślin włóknistych zalicza się:
- banan manilski,
- bawełna,
- juka włóknista,
- juta biała,
- juta kolorowa,
- konopie,
- len,
- len nowozelandzki,
- palma kokosowa i inne.
b) włókna zwierzęce:
Włókna uzyskiwane ze zwierząt. Przykładami włókien zwierzęcych są:
- wełna – okrywa włosowa owiec, kóz wielbłądów, lam i innych, zawiera włókna
(włosy) nadające się do przerobu.
- jedwab naturalny – tkanina z naturalnego włókna uzyskiwanego z kokonu
jedwabnika morwowego (Bomby mori – gatunek motyla nocnego
z rodziny jedwabnikowatych. Ciało duże, owłosione, kolor białawy.
Odżywia się liśćmi morwy. Kokony jedwabnika zbudowane są z niezwykle
długich nici, do 3 km z pojedynczego oprzędu o szczególnych
właściwościach fizycznych i wielkiej wytrzymałości).
2. WŁÓKNA CHEMICZNE
Włókna otrzymywane z organicznych polimerów syntetycznych lub naturalnych
oraz substancji nieorganicznych; cząsteczki polimerów włóknotwórcze są liniowe,
ich długość jest kilka lub kilkanaście tysięcy razy większa od średnicy; włókna
chemiczne dzieli się na: włókna sztuczne, wytwarzane z naturalnych surowców
organicznych (celuloza, białka, kauczuk) lub z surowców nieorganicznych, np. ze
szkła, metali, tlenków, węglików, oraz włókna syntetyczne, otrzymywane w wyniku
polimeryzacji (polikondensacji i poliaddycji).
3. WŁÓKNA SZTUCZNE
wytwarzane z naturalnych surowców organicznych:
- celuloza – jest to nierozgałęziony biopolimer o cząsteczkach złożonych z kilkuset
do kilkunastu tysięcy jednostek glukozy połączonych wiązaniami
β–1,4–glikozydowymi,
- białko – jest to naturalny polipeptyd czyli polimer aminokwasów połączonych ze
sobą wiązaniami peptydowymi,
- jedwab sztuczny (wiskoza) – sztuczne włókno ciągłe, z którego wyroby są podobne
do wyrobów z jedwabiu naturalnego. Jedwab sztuczny wiskozowy,
otrzymywany podobnie jak inne włókna wiskozowe, jest odporny na
działanie alkaliów, kwasów, i bardziej wytrzymały na zerwanie niż cięte
włókna wiskozowe,
wytwarzane z surowców nieorganicznych:
- włókno szklane – włókna chemiczne otrzymywane ze szkła wodnego i czasami też
ze stopionego szkła.
4. WŁÓKNA SYNTETYCZNE
Otrzymywane w wyniku polimeryzacji (polikondensacji i poliaddycji)
Przykładów włókien syntetycznych:
- nylon – syntetyczny polimer, rodzaj poliamidu służący do wytwarzania włókna
o bardzo dużej wytrzymałości na rozciąganie i łatwo dający się barwić.
Stosowany przede wszystkim do produkcji dzianin, tkanin.
- włókna akrylowe – włókna syntetyczne, których głównym składnikiem jest
akrylonitryl; gdy zawierają co najmniej 85 % masowych akrylonitrylu
noszą nazwę poliakrylonitrylowych, gdy zawartość akrylonitrylu jest
mniejsza, mówi się o włóknach kopoliakrylonitrylowych lub
modakrylowych (włókna te otrzymuje się w wyniku kopolimeryzacji
akrylonitrylu, najczęściej z chlorkiem winylu lub chlorkiem winylidenu).
ZASTOSOWANIE WŁÓKIEN
Z włókien produkuje się m.in.:
- tkaniny – stosowane w ubraniach, okładzinach tapicerskich i wielu innych
zastosowaniach. Tkaniny wytwarza się z surowców naturalnych (wełna,
bawełna, len, jedwab) lub z włókien sztucznych.
- liny- liny mogą być wykonane z różnych materiałów i najczęściej to są:
- liny włókienne z materiałów pochodzenia roślinnego – surowcem
zazwyczaj są włókna pochodzące z rośliny włóknistych takich jak - len,
konopie, juta, sizal i inne;
- liny włókienne z tworzyw sztucznych – skręcane lub plecione - zwykle
poliamidowe, poliestrowe, nylonowe lub z innego tworzywa;
- nici – wyrób włók. o znacznej długości i małej w stosunku do niej
grubości; nitka jest utworzona z włókien pszennych zespolonych siłami
tarcia przez ich wzajemne skręcenie; rozróżnia się 2 rodzaje nitek: przędza
wytworzona z włókien odcinkowych i jedwab — z włókien ciągłych; nitki
bywają pojedyncze lub wielokrotne (uzyskane przez wzajemne
skręcanie, głównie nitki wyrabia się z bawełny i wełny.
- laminaty – tworzywa kompozytowe, w których włókna występują luzem
lub w formie warstw tkaninowych
Tworzywa zbrojone - w których włókno wymieszane ze stopami
polimerów tworzy materiały konstrukcyjne o bardzo dużej wytrzymałości
(np.: karbon).
TWORZYWA SZTUCZNE
Życie współczesnego człowieka związane jest nierozerwalnie z tworzywami sztucznymi. Wystarczy rozejrzeć się wokół siebie, by dostrzec dziesiątki wyrobów z tych tworzyw. Takie nazwy jak polietylen, polipropylen, poli(chlorek winylu) (PCW), polistyren, teflon, elana, anilana, nylon są dobrze znane z życia codziennego. Polimery naturalne lub pół syntetyczne, takie jak guma, były znane już od dawna, ale tworzywa i włókna syntetyczne stały się popularne dopiero w latach 60. naszego stulecia- nie minęło więc jeszcze pół wieku, a już nie potrafimy się bez nich obejść. Tak szybki jest teraz postęp naukowo-techniczny.
1.Polimery syntetyczne dzielą się na dwie podstawowe grupy:
a) polimery otrzymywane w reakcjach polimeryzacji
b)polimery otrzymywane w reakcjach polikondensacji.
2. Otrzymywanie polimerów :
Polimery otrzymuje się w reakcjach łączenia ze sobą pojedynczych cząsteczek
prostych związków, zwanych monomerami, w długie łańcuchy. Reakcje te dzielą się
na dwie podstawowe grupy: reakcje polimeryzacji i polikondensacji.
REAKCJE POLIMERYZACJI:
Reakcją polimeryzacji nazywamy proces łączenia się monomeru w łańcuch, któremu
nie towarzyszy powstawanie zbędnych produktów ubocznych. Typowym przykładem
jest reakcja polimeryzacji etylenu:
N CH2 = CH2 ... – CH2 – CH2 – CH2 – CH2 – CH2 - ...
Etylen polietylen
W reakcjach polimeryzacji wiązanie pomiędzy dwoma merami tworzy się najczęściej kosztem rozerwania wiązania podwójnego C=C lub C=O. Drugą możliwością tworzenia wiązań pomiędzy merami jest wykorzystywanie w tym celu reakcji otwierania pierścieni.
Polimery otrzymywane w rekcjach polimeryzacji są na ogół :
- bezbarwne lub mlecznobiałe
- ciałami stałymi
- różnią się elastycznością, twardością oraz odpornością na ogrzewanie i działanie
różnicy czynników chemicznych.
- większość jest odporna na działanie zasad i kwasów
- często są barwione na różne kolory oraz zawierają domieszki (plastyfikatory
i wypełniacze) poprawiające ich właściwości.
1. POLIETYLEN
Nazwa zwyczajowa: etylen
Nazwa systematyczna: eten
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne lub mlecznobiałe, prześwitujące ciało stałe, wykazuje dużą odporność na działanie stężonych kwasów i zasad oraz większości rozpuszczalników organicznych z wyjątkiem węglowodorów i tłuszczów, mała wytrzymałość cieplna ( ok. 800C), palny.
ZASTOSOWANIE:
folie opakowaniowe, butelki i inne pojemniki na wodę i chemikalia, skrzynki na butelki
i produkty spożywcze, zabawki, drobne wyroby galanteryjne.
2. POLIPROPYLEN
Nazwa zwyczajowa: propylen
Nazwa systematyczna: propen
WŁAŚCIWOŚCI :
właściwości podobne do polietyleny, odznacza się większą niż polietylen wytrzymałością cieplną, mechaniczną i chemiczną
ZASTOSOWANIE:
takie jak polietylen, ponadto wyrabia się z niego sznurki oraz worki do pakowania ziemniaków i innych płodów rolnych
3. POLI(CHLOREK WINYLU) ( PCW)
Nazwa zwyczajowa: chlorek winylu
Nazwa systematyczna: chloroeten
WŁAŚCIWOŚCI:
mlecznobiałe ciało stałe, często barwione na różne kolory i zawierające dodatek plastyfikatory, wykazuje dobrą odporność na kwasy, reaguje z roztworami zasad, mała wytrzymałość cieplna, wrażliwy na większość rozpuszczalników organicznych, ale odporny na tłuszcze, odporny na czynniki atmosferyczne, niepalny.
ZASTOSOWANIE:
opakowanie do produktów spożywczych, izolacja przewodów elektrycznych, płytki
i wykładziny podłogowe, zabawki, drobne wyroby galanteryjne
4. POLITETRAFLUOROETYLEN ( „ TEFLON”)
Nazwa zwyczajowa: tetrafluoroetylen
Nazwa systematyczna: tetrafluoroeten
WŁAŚCIWOŚCI:
białe ciało stałe „tłuste” w dotyku, odznaczające się niezwykle duża odpornością chemiczną ( nie są znane żadne rozpuszczalniki teflonu), duża odporność cieplna ( od –100 do +3500C), dobra wytrzymałość mechaniczna, niepalny
ZASTOSOWANIE:
powłoki reaktorów chemicznych, powłoki naczyń kuchennych, uszczelki, inne części aparatury chemicznej
5. POLISTYREN
Nazwa zwyczajowa: styren
Nazwa systematyczna: fenyloeten
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne, przezroczyste ciało stałe, znaczna wytrzymałość mechaniczna, stosunkowo kruche, odporny na działanie związków nieorganicznych z wyjątkiem stężonych kwasów, rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych, mała wytrzymałość cieplna, palny.
ZASTOSOWANIE:•pojemniki, pudełka, słoiki i inne opakowania, zabawki, obudowy i inne elementy sprzętu gospodarstwa domowego, obudowy urządzeń elektronicznych, drobne wyroby galanteryjne
6. POLI(METAKRYLAN METYLU) ( „PLEXIGLAS”)
Nazwa zwyczajowa: matakrylan metylu
Nazwa systematyczna: ester metylowy kwasu 2-metylopropenowego
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, duża przezroczystość, dobry wytrzymałość mechaniczna, rozpuszczalny w większości rozpuszczalników organicznych oraz roztworów kwasów i zasad, odporny na temperaturę do 1000oC, palny.
ZASTOSOWANIE:•szyby nietłukące i przepuszczające promieniowanie nadfioletowe, soczewki, części urządzeń elektronicznych
7. POLI(OCTAN WINYLU)
Nazwa zwyczajowa: Octan winylu
Nazwa systematyczna: ---
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, mała wytrzymałość mechaniczna i cieplna, wrażliwy na działanie stężonych kwasów i zasad oraz wielu rozpuszczalników organicznych, wykazuje dobrą przyczepność do powierzchni wielu materiałów, palny.
ZASTOSOWANIE:
farby emulsyjne i lakiery, kleje stosowane w stolarstwie i introligatorstwie.
8. POLI(ALKOHOL WINYLOWY)
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe o dobrej wytrzymałości mechanicznej, rozpuszczalny w wodzie, trudno rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, trudno palny
ZASTOSOWANIE:
farby emulsyjne i kleje, po utrwaleniu nadaje się do wyrobu elementów aparatury chemicznej, folii i włókien.
9. POLIAKRYLONITRYL
Nazwa zwyczajowa: akrylonitryl
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, w formie włókna wykazuje dużą wytrzymałość na rozciąganie, odporny na działanie większości rozpuszczalników organicznych oraz zimnych roztworów kwasów i zasad, odporny na temperaturę do 2000oC, niepalny.
ZASTOSOWANIE:
włókna syntetyczne stosowane do produkcji odzieży( „anilana”), włókna syntetyczne stosowane do produkcji tkanin technicznych, sznurów i lin, np. sieci rybackich
10. POLIFORMALDEHYD
Nazwa zwyczajowa: aldehyd mrówkowy
Nazwa systematyczna: metanal
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, dobra wytrzymałość mechaniczna i cieplna, odporny na większość rozpuszczalników organicznych, ulega działaniu stężonych kwasów i zasad, trudno palny.
ZASTOSOWANIE:
elementy precyzyjnych urządzeń mechanicznych, koła zębate, kasety fotograficzne, panewki łożysk itp.
Drugą grupą polimerów syntetycznych są polimery otrzymywane w reakcji polikondensacji...
REAKCJE POLIKONDENSACJI:
Reakcje polikondensacji charakteryzują się tym, że powstają w nich proste produkty uboczne, najczęściej woda. W ten sposób powstaje na przykład łańcuch polipeptydowy z aminokwasów:
n H2N – Z – COOH H2N – Z – CO-[-NH– Z – CO-] – NH- Z- COOH + (n – 1) H2O
Wiązanie łączące dwa mery powstaje tu w wyniku kondensacji dwóch grup funkcyjnych, które mogą ze sobą reagować.
1. POLIESTRY
*** PRZYKŁADOWE POLIMERY: POLI(TEREFLATAN ETYLENU) ( PET, ELANA)
WŁAŚCIWOŚCI:•bezbarwne, przezroczyste ciała stałe, duża wytrzymałość mechaniczna i cieplna (9 do 1500oC), włókna poliestrowe mają bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie, odporny na większość rozpuszczalników organicznych i rozcieńczone roztwory kwasów, trudno palny
ZASTOSOWANIE:
włókna syntetyczne do produkcji tkanin ubraniowych i przemysłowych, butelki do napojów, folie izolacyjne do celów elektrotechnicznych i elektronicznych
*** ESTRY NIENASYCONYCH KWASÓW DIKARBOKSYLOWYCH I GLIKOLU ETYLENOWEGO
WŁAŚCIWOŚCI:
żywice o dużej lepkości, po utwardzeniu białe ciała stałe, wytrzymałość mechaniczna zależy, od zastosowanego wypełniacza i sposobu utwardzania, odporne na rozpuszczalniki niepolarne, wodę i rozcieńczone kwasy, trudno palne.
ZASTOSOWANIE:
laminaty na bazie włókna szklanego do wyboru kadłubów łodzi, kajaków, korpusów, maszyn, zbiorników, sprzętu sportowego, płyty laminowe na bazie papieru do budowy, pawilonów, kiosków itp., kleje, lakiery.
*** POLIWĘGLANY
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciała stałe o doskonałej przezroczystości, bardzo duża wytrzymałość mechaniczna
dobra wytrzymałość cieplna ( do 1500oC ), rozpuszczanie w większości rozpuszczalników organicznych z wyjątkiem węglowodorów, trudno palne.
ZASTOSOWANIE:
szyby samochodowe i samolotowe, szyby kuloodporne, filie izolacyjne do urządzeń elektronicznych, soczewki, elementy konstrukcyjne maszyn precyzyjnych, płyty kompaktowe
2. POLIAMIDY
PRZYKŁADOWE POLIMERY : POLIAMID KWASU 6-AMINOHEKSANOWEGO ( NYLON 6-STYLON), POLIAMID KWASU ADYPINOWEGO I HEKSANOWE1,6-DIAMINY ( NYLON66 )
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciała stałe o dużej wytrwałości mechanicznej i cieplnej, odporne na rozpuszczalniki niepolarne, wodę i rozcieńczone kwasy, trudno palne
ZASTOSOWANIE:
włókna syntetyczne do produkcji tkanin ubraniowych i przemysłowych, części maszyn, powłoki ochronne na przedmiotach metalowych
3. FENOPLASTY
PRZYKŁADOWE POLIMERY: BAKELIT
WŁAŚCIWOŚCI:
ciała stałe, barwa od pomarańczowej do ciemnobrunatnej, dobra wytrzymałość cieplna i mechaniczna, zwłaszcza po zastosowaniu odpowiednich wypełniaczy, odporne na większość rozpuszczalników organicznych, kwasy i zasady, niepalne.
ZASTOSOWANIE:
drobne części elektrotechniczne, płyty laminatowe, części maszyn
4. AMINOPLASTY
PRZYKŁADOWE POLIMERY: ŻYWICE MOCZNIKOWO-FORMALDEHYDOWE, ŻYWICIE MELAMINOWE-FORMALDEHYDOWE
WŁAŚCIWOŚCI:
po utwardzeniu białe lub żółtawe ciała stałe dające się barwić na dowolne kolory, odporność mechaniczna i cieplna zależy od składu żywicy, po utwardzeniu większość rozpuszczalników organicznych i rozcieńczone roztwory kwasów i zasad, niepalne.
ZASTOSOWANIE:
płyty laminatowe na bazie papieru stosowane do produkcji blatów kuchennych, wykładzin mebli i ścian itp., lakiery, pianki termoizolacyjne, artykuły gospodarstwa domowego, części elektrotechniczne (gniazdka, wyłączniki)
5. ŻYWICE EPOKSYDOWE
WŁAŚCIWOŚCI:
po utwardzeniu białe lub żółtawe ciała stałe, odporność mechaniczna i cieplna zależy od składu żywicy, sposobu utwardzenia i użytego wypełniacza, po utwardzeniu odporne na większość rozpuszczalników organicznych i rozcieńczone roztworu kwasów i zasad, praktycznie niepalne
ZASTOSOWANIE:
laminaty (głównie na bazie włókien szklanych) o bardzo dużej wytrzymałości mechanicznej stosowane do produkcji kadłubów łodzi i lekkich samolotów, sprzętu sportowego itp., kleje do metali, szkła i ceramiki (np. „Epidian”)
6. POLIURETANY
WŁAŚCIWOŚCI:
białe lub żółtawe ciała stałe o właściwościach zależnych od budowy, wiele poliuretanów jest bardzo elastycznych, o dobrej odporności na wodę i rozpuszczalniki niepolarne, pianki poliuretanowe mają doskonałe właściwości termoizolacyjne, trudno palne.
ZASTOSOWANIE:
Z poliuretanów elastycznych produkuje się podeszwy do butów, najszersze zastosowanie mają jednak pianki poliuretanowe stosowane do produkcji materaców oraz jako materiały termoizolacyjne np. w lodówkach i zamrażarkach, izolacja rur ciepłowniczych.
7. SILIKONY
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne oleje lub białe ciała stałe, duża odporność na niskie i wysokie temperatury, odporne na wodne roztwory kwasów i zasad, rozpuszczalne w niektórych rozpuszczalnikach organicznych, dobre właściwości smarne i elektroizolacyjne, niepalne.
ZASTOSOWANIE:
oleje silnikowe stosuje się jako płyny hydrauliczne, guma silnikowa jest stosowana do wyrobu uszczelek i elementów zachowujących elastyczność w szerokim zakresie temperatury.
WŁÓKNA NATURALNE
Włókno naturalne to włókno produkowane z roślin i zwierząt, wykorzystywane w przemyśle włókienniczym.
Włókna naturalnie dzieli się na roślinne i zwierzęce. Włókna roślinne są zawsze z chemicznego punktu widzenia odmianą celulozy. Włókna zwierzęce oparte są na białkach.
o najważniejszych włókien naturalnych roślinnych, należą:
Bawełna
Len
Konopie
Juta
Sizal
Najważniejszymi włóknami naturalnymi zwierzęcymi są:
Wełna
Sierść
Jedwab naturalny
Włókna naturalne i chemiczne
Klasyfikacja towarów nieżywnościowych:
a) ze względu na pochodzenie towarów
krajowe, zagraniczne
b) ze względu na funkcję towarów w procesie produkcyjnym
surowce i materiały, półprodukty, wyroby gotowe
c) ze względu na branżę handlową wyroby codziennego użytku, wyroby okresowo
nabywane, wyroby trwałego użytku
d) ze względu na branżę produkcyjną
włókiennictwo, hutnictwo, drzewny, tworzyw sztucznych, skórzany, papierniczy
Klasyfikacja włókien naturalnych
a) organiczne
- roślinne: nasienne(bawełna, kapot), łodygowe(len, konopie), liściaste (manila, sizal),
owocowe(włókna kokosowe)
- zwierzęce, włosienne (wełna, włosie,
włos, sierść),
- jedwabne
b) nieorganiczne -mineralne
Klasyfikacja włókien chemicznych
a) organiczne
- sztuczne: celulozowe i pochodne, białkowe, kauczuki, wł. gumowe
- syntetyczne: poliamidowe, poliestrowe, polipropylenowe, polichlorowinylowe,
poliakrylanitrowe
b) nieorganiczne
- szklane,
- metalowe
Gatunki bawełny:
- północno amerykańska,
- egipska,
- południowo amerykańska,
- pakistańska,
- chińska.
Włókna bawełny są wytrzymałe na rozciąganie, charakteryzują się dużą izolacyjnością cieplną, duża chłonność wody, włókna łatwo się wybielają i farbują, najszlachetniejsze ma kremowy odcień i ma dł.4-6 cm jedwabisty połysk, jest cienkie i mocne.
Len-uprawiany w Polsce, Francji, Belgii, Holandii, ZSRR. Ma budowę pęczkową, czyli wł. techniczne dł. 20-140cm,składa się z elementarnych włókienek połączonych pektynami, ze 100kg lnu otrzymujemy 14kg wł. technicznego. Duża wytrzymałość, sztywne mało sprężyste ze zgrubieniami, ziarniste, łatwo się gniecie i ciężko prasuje. Chłonność duża, dobrze się wybiela, źle barwi.
Włókna naturalne zwierzęce i mineralne
1.włókna naturalne zwierzęce-włókno te jest wrażliwe na działanie wys. temperatur, rozcięczonych zasad oraz na działanie aktywnego tlenu.
wełna owcza-zależy od rasy owiec i warunków w jakich są hodowane, wytwarza się dywany, tkaniny wełniane. Włos wełny składa się z trzech warstw. Włókno ma kształt karbikowaty.
wełna kozia-wełna pochodząca od kóz angolskich i kóz kaszmirskich to wełny bardzo szlachetne do produkcji swetrów, płaszczy, szali nie produkowane na dużą skalę
wełna wielbłądzia-puch wielbłądzi, grubsza, gorszej jakości
wełna z królika angorskiego- dodatek do wełny owczej
włos króliczy i zajęczy- w produkcji filców kapeluszowych
włosie końskie-do produkcji włosianek, szczotek, smyczki do grania, pędzle
2.Jedwab naturalny-najcięższe z wł. Naturalnych,miękkie i lśniące, duża wytrzymałość na rozciąganie, duża sprężystość, dobra chłonność, nieco mniejsza od wełny izolacja cieplna. Służy do wyrobu tkanin sukienkowych, bluzkowych, chustek, krawatów i nici do szycia. Pozyskiwane od jedwabników z kokonów.
3.Azbest- wł. naturalne mineralne wydobywane z ziemi w Azji, Stanów Zjednoczonych, Kanadzie, Chiny, zbudowany z cienkich, miękkich włókien o barwie białej lub szarej. Przędza azbestowa ma właściwości izolacyjne, zły przewodnik ciepła i prądu. Stosowany jako materiały izolacyjne. Wyrób tkanin ognioodpornych.
Charakterystyka włókien chemicznych sztucznych
Powstają ze zw. naturalnych:
-wł. celulozowe(z resztek bawełny)
-wł. białkowe(z kazeiny)
-wł. kauczukowe i gumowe (lateks)
Produkowane są z polimerów naturalnych.
+ wł. celulozowe- słabe, charakteryzują się niewielką wytrzymałością, małą sprężystością i dają się barwić
*wł. wiskozowe-najtańsze i najbardziej rozpowszechniany do produkcji jest celuloza drzewna, ług sodowy *wł. miedziowe *wł. octanowe
Dążenie do zwiększenia wytrzymałości wł. sztucznych chęć otrzymania wł. jednolitych doprowadziły do produkcji i przerobu tzw. wł. odcinkowych. Zaletą tych włókien jest jednolitość nitek uzyskiwana w procesie przędzalniczym oraz ich większa wytrzymałość
+włókna białkowe-produkowane na małą skalę *wł. kazeinowe *wł. sojowe
+wł. kauczukowe i gumowe-wyrabia się taśmy gumowe. Używamy do wyrobu rękawic, czepków pływackich, smoczków
Włókna chemiczne syntetyczne
Wytwarzane są z polimerów otrzymywanych w wyniku syntezy chemicznej. Wł. wytwarzane są w 3 postaciach:
-ciągłe –odcinkowe -żyłki
Charakterystyka wł. syntetycznych:
-duża wytrzymałość na rozciąganie i tarcie, dobra sprężystość, termoplastyczność, odporne na działanie chemikaliów nie są atakowane przez mole, bakterie, grzyby
Cechy ujemne: mała higroskopijność i przewiewność, zdolność do elektryzowania, szybko się brudzą, mechacą się
Wł. poliamidowe: mała odporność na działanie promieni słonecznych, produkuje się pończochy,kostiumy kąpielowe, koszule
Wł. poliestrowe: odporne na działanie promieni słonecznych, substytut włókien bawełnianych, nie gniotą się, odporne na ścieranie
Wł. poliakrylonitrylowe: stosowana do mieszanek z wełną, ma właściwości, termoizolacyjne, wykonane z nich dzianiny są ciepłe, miękkie i lekkie, mechacą się, trudno barwią, do wyrobu szali, swetrów, koce, dywany
Wł. polichlorowinylowe: odporne na działanie chemikaliów, niepalne, duża izolacyjność cieplna, ubrania ochronne, płaszcze laboratoryjne, worki na chemikalia
Wł. polipropylenowe: duża wytrzymałość i sprężystość, odporne na chemikalia, stosowane do wyrobu lin, sieci
Wł. poliuratanowe:w formie żyłek do wyrobów Technicznych, elastyczne, duża zdolność do odkształcania się i powracania do początkowych wymiarów, lycra, do wytwarzania rajstop, bielizny
Nitki
Nitka-liniowy wyrób włókienniczy, produkowane w postaci ciągłej i odcinkowe. Są wł. chemicznymi
Nitki z wł. odcinkowych-przędze
-są różne rodzaje przędza czesankowa długa i zgrzeban krótka. Długą przędzie się systemem czesankowym z tej przędzy wyrabia się cienkie tkaniny o gładkiej powierzchni. A zgrzebna przędza jest puszysta, słabiej skręcona miękka i podatna na podarcia, wykorzystywana do wyr. grubszych i cieplejszych tkanin.
-przędza rdzeniowa-utworzona przędzy ciągłej z rdzenia oraz oplotu.
Nitki z wł. ciągłych-jedwabie: jedwab jednowłókowy, jedwab puszystyjedwab teksturowanywielowłókowy
elastyczny
Mikrowłókna: mała średnica i masa liniowa nitek, przestrzenie między włóknami są niewielkie co umożliwia stworzenie bariery dla kropel wody.
Podział włókien:
włókna naturalne
- włókna roślinne
- włókna zwierzęce
włókna chemiczne
włókna sztuczne
włókna syntetyczne
1. WŁÓKNA NATURALNE
a) włókna roślinne
Włókna roślinne otrzymuje się z roślin włóknistych i roślin włóknodajnych – rośliny
które dostarczają naturalnych włókien do wyrobu tkanin, dywanów, mat, szczotek,
papieru, pilśni i filcu. Większość włóknistych roślin dostarcza także innych cennych
produktów, np.: tłuszczów. Obejmują ok. 2 tysięcy gatunków, z których
wykorzystuje się ok. 1 tysiąca.
Włókna otrzymuje się z:
- włosków na owocach i nasionach (bawełna, palma kokosowa),
- liści (agawa, len nowozelandzki, juka włóknista),
- łodyg (len, konopie, juta biała, juta kolorowa).
Do roślin włóknistych zalicza się:
- banan manilski,
- bawełna,
- juka włóknista,
- juta biała,
- juta kolorowa,
- konopie,
- len,
- len nowozelandzki,
- palma kokosowa i inne.
b) włókna zwierzęce:
Włókna uzyskiwane ze zwierząt. Przykładami włókien zwierzęcych są:
- wełna – okrywa włosowa owiec, kóz wielbłądów, lam i innych, zawiera włókna
(włosy) nadające się do przerobu.
- jedwab naturalny – tkanina z naturalnego włókna uzyskiwanego z kokonu
jedwabnika morwowego (Bomby mori – gatunek motyla nocnego
z rodziny jedwabnikowatych. Ciało duże, owłosione, kolor białawy.
Odżywia się liśćmi morwy. Kokony jedwabnika zbudowane są z niezwykle
długich nici, do 3 km z pojedynczego oprzędu o szczególnych
właściwościach fizycznych i wielkiej wytrzymałości).
2. WŁÓKNA CHEMICZNE
Włókna otrzymywane z organicznych polimerów syntetycznych lub naturalnych
oraz substancji nieorganicznych; cząsteczki polimerów włóknotwórcze są liniowe,
ich długość jest kilka lub kilkanaście tysięcy razy większa od średnicy; włókna
chemiczne dzieli się na: włókna sztuczne, wytwarzane z naturalnych surowców
organicznych (celuloza, białka, kauczuk) lub z surowców nieorganicznych, np. ze
szkła, metali, tlenków, węglików, oraz włókna syntetyczne, otrzymywane w wyniku
polimeryzacji (polikondensacji i poliaddycji).
3. WŁÓKNA SZTUCZNE
wytwarzane z naturalnych surowców organicznych:
- celuloza – jest to nierozgałęziony biopolimer o cząsteczkach złożonych z kilkuset
do kilkunastu tysięcy jednostek glukozy połączonych wiązaniami
β–1,4–glikozydowymi,
- białko – jest to naturalny polipeptyd czyli polimer aminokwasów połączonych ze
sobą wiązaniami peptydowymi,
- jedwab sztuczny (wiskoza) – sztuczne włókno ciągłe, z którego wyroby są podobne
do wyrobów z jedwabiu naturalnego. Jedwab sztuczny wiskozowy,
otrzymywany podobnie jak inne włókna wiskozowe, jest odporny na
działanie alkaliów, kwasów, i bardziej wytrzymały na zerwanie niż cięte
włókna wiskozowe,
wytwarzane z surowców nieorganicznych:
- włókno szklane – włókna chemiczne otrzymywane ze szkła wodnego i czasami też
ze stopionego szkła.
4. WŁÓKNA SYNTETYCZNE
Otrzymywane w wyniku polimeryzacji (polikondensacji i poliaddycji)
Przykładów włókien syntetycznych:
- nylon – syntetyczny polimer, rodzaj poliamidu służący do wytwarzania włókna
o bardzo dużej wytrzymałości na rozciąganie i łatwo dający się barwić.
Stosowany przede wszystkim do produkcji dzianin, tkanin.
- włókna akrylowe – włókna syntetyczne, których głównym składnikiem jest
akrylonitryl; gdy zawierają co najmniej 85 % masowych akrylonitrylu
noszą nazwę poliakrylonitrylowych, gdy zawartość akrylonitrylu jest
mniejsza, mówi się o włóknach kopoliakrylonitrylowych lub
modakrylowych (włókna te otrzymuje się w wyniku kopolimeryzacji
akrylonitrylu, najczęściej z chlorkiem winylu lub chlorkiem winylidenu).
ZASTOSOWANIE WŁÓKIEN
Z włókien produkuje się m.in.:
- tkaniny – stosowane w ubraniach, okładzinach tapicerskich i wielu innych
zastosowaniach. Tkaniny wytwarza się z surowców naturalnych (wełna,
bawełna, len, jedwab) lub z włókien sztucznych.
- liny- liny mogą być wykonane z różnych materiałów i najczęściej to są:
- liny włókienne z materiałów pochodzenia roślinnego – surowcem
zazwyczaj są włókna pochodzące z rośliny włóknistych takich jak - len,
konopie, juta, sizal i inne;
- liny włókienne z tworzyw sztucznych – skręcane lub plecione - zwykle
poliamidowe, poliestrowe, nylonowe lub z innego tworzywa;
- nici – wyrób włók. o znacznej długości i małej w stosunku do niej
grubości; nitka jest utworzona z włókien pszennych zespolonych siłami
tarcia przez ich wzajemne skręcenie; rozróżnia się 2 rodzaje nitek: przędza
wytworzona z włókien odcinkowych i jedwab — z włókien ciągłych; nitki
bywają pojedyncze lub wielokrotne (uzyskane przez wzajemne
skręcanie, głównie nitki wyrabia się z bawełny i wełny.
- laminaty – tworzywa kompozytowe, w których włókna występują luzem
lub w formie warstw tkaninowych
Tworzywa zbrojone - w których włókno wymieszane ze stopami
polimerów tworzy materiały konstrukcyjne o bardzo dużej wytrzymałości
(np.: karbon).
TWORZYWA SZTUCZNE
Życie współczesnego człowieka związane jest nierozerwalnie z tworzywami sztucznymi. Wystarczy rozejrzeć się wokół siebie, by dostrzec dziesiątki wyrobów z tych tworzyw. Takie nazwy jak polietylen, polipropylen, poli(chlorek winylu) (PCW), polistyren, teflon, elana, anilana, nylon są dobrze znane z życia codziennego. Polimery naturalne lub pół syntetyczne, takie jak guma, były znane już od dawna, ale tworzywa i włókna syntetyczne stały się popularne dopiero w latach 60. naszego stulecia- nie minęło więc jeszcze pół wieku, a już nie potrafimy się bez nich obejść. Tak szybki jest teraz postęp naukowo-techniczny.
1.Polimery syntetyczne dzielą się na dwie podstawowe grupy:
a) polimery otrzymywane w reakcjach polimeryzacji
b)polimery otrzymywane w reakcjach polikondensacji.
2. Otrzymywanie polimerów :
Polimery otrzymuje się w reakcjach łączenia ze sobą pojedynczych cząsteczek
prostych związków, zwanych monomerami, w długie łańcuchy. Reakcje te dzielą się
na dwie podstawowe grupy: reakcje polimeryzacji i polikondensacji.
REAKCJE POLIMERYZACJI:
Reakcją polimeryzacji nazywamy proces łączenia się monomeru w łańcuch, któremu
nie towarzyszy powstawanie zbędnych produktów ubocznych. Typowym przykładem
jest reakcja polimeryzacji etylenu:
N CH2 = CH2 ... – CH2 – CH2 – CH2 – CH2 – CH2 - ...
Etylen polietylen
W reakcjach polimeryzacji wiązanie pomiędzy dwoma merami tworzy się najczęściej kosztem rozerwania wiązania podwójnego C=C lub C=O. Drugą możliwością tworzenia wiązań pomiędzy merami jest wykorzystywanie w tym celu reakcji otwierania pierścieni.
Polimery otrzymywane w rekcjach polimeryzacji są na ogół :
- bezbarwne lub mlecznobiałe
- ciałami stałymi
- różnią się elastycznością, twardością oraz odpornością na ogrzewanie i działanie
różnicy czynników chemicznych.
- większość jest odporna na działanie zasad i kwasów
- często są barwione na różne kolory oraz zawierają domieszki (plastyfikatory
i wypełniacze) poprawiające ich właściwości.
1. POLIETYLEN
Nazwa zwyczajowa: etylen
Nazwa systematyczna: eten
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne lub mlecznobiałe, prześwitujące ciało stałe, wykazuje dużą odporność na działanie stężonych kwasów i zasad oraz większości rozpuszczalników organicznych z wyjątkiem węglowodorów i tłuszczów, mała wytrzymałość cieplna ( ok. 800C), palny.
ZASTOSOWANIE:
folie opakowaniowe, butelki i inne pojemniki na wodę i chemikalia, skrzynki na butelki
i produkty spożywcze, zabawki, drobne wyroby galanteryjne.
2. POLIPROPYLEN
Nazwa zwyczajowa: propylen
Nazwa systematyczna: propen
WŁAŚCIWOŚCI :
właściwości podobne do polietyleny, odznacza się większą niż polietylen wytrzymałością cieplną, mechaniczną i chemiczną
ZASTOSOWANIE:
takie jak polietylen, ponadto wyrabia się z niego sznurki oraz worki do pakowania ziemniaków i innych płodów rolnych
3. POLI(CHLOREK WINYLU) ( PCW)
Nazwa zwyczajowa: chlorek winylu
Nazwa systematyczna: chloroeten
WŁAŚCIWOŚCI:
mlecznobiałe ciało stałe, często barwione na różne kolory i zawierające dodatek plastyfikatory, wykazuje dobrą odporność na kwasy, reaguje z roztworami zasad, mała wytrzymałość cieplna, wrażliwy na większość rozpuszczalników organicznych, ale odporny na tłuszcze, odporny na czynniki atmosferyczne, niepalny.
ZASTOSOWANIE:
opakowanie do produktów spożywczych, izolacja przewodów elektrycznych, płytki
i wykładziny podłogowe, zabawki, drobne wyroby galanteryjne
4. POLITETRAFLUOROETYLEN ( „ TEFLON”)
Nazwa zwyczajowa: tetrafluoroetylen
Nazwa systematyczna: tetrafluoroeten
WŁAŚCIWOŚCI:
białe ciało stałe „tłuste” w dotyku, odznaczające się niezwykle duża odpornością chemiczną ( nie są znane żadne rozpuszczalniki teflonu), duża odporność cieplna ( od –100 do +3500C), dobra wytrzymałość mechaniczna, niepalny
ZASTOSOWANIE:
powłoki reaktorów chemicznych, powłoki naczyń kuchennych, uszczelki, inne części aparatury chemicznej
5. POLISTYREN
Nazwa zwyczajowa: styren
Nazwa systematyczna: fenyloeten
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne, przezroczyste ciało stałe, znaczna wytrzymałość mechaniczna, stosunkowo kruche, odporny na działanie związków nieorganicznych z wyjątkiem stężonych kwasów, rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych, mała wytrzymałość cieplna, palny.
ZASTOSOWANIE:•pojemniki, pudełka, słoiki i inne opakowania, zabawki, obudowy i inne elementy sprzętu gospodarstwa domowego, obudowy urządzeń elektronicznych, drobne wyroby galanteryjne
6. POLI(METAKRYLAN METYLU) ( „PLEXIGLAS”)
Nazwa zwyczajowa: matakrylan metylu
Nazwa systematyczna: ester metylowy kwasu 2-metylopropenowego
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, duża przezroczystość, dobry wytrzymałość mechaniczna, rozpuszczalny w większości rozpuszczalników organicznych oraz roztworów kwasów i zasad, odporny na temperaturę do 1000oC, palny.
ZASTOSOWANIE:•szyby nietłukące i przepuszczające promieniowanie nadfioletowe, soczewki, części urządzeń elektronicznych
7. POLI(OCTAN WINYLU)
Nazwa zwyczajowa: Octan winylu
Nazwa systematyczna: ---
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, mała wytrzymałość mechaniczna i cieplna, wrażliwy na działanie stężonych kwasów i zasad oraz wielu rozpuszczalników organicznych, wykazuje dobrą przyczepność do powierzchni wielu materiałów, palny.
ZASTOSOWANIE:
farby emulsyjne i lakiery, kleje stosowane w stolarstwie i introligatorstwie.
8. POLI(ALKOHOL WINYLOWY)
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe o dobrej wytrzymałości mechanicznej, rozpuszczalny w wodzie, trudno rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, trudno palny
ZASTOSOWANIE:
farby emulsyjne i kleje, po utrwaleniu nadaje się do wyrobu elementów aparatury chemicznej, folii i włókien.
9. POLIAKRYLONITRYL
Nazwa zwyczajowa: akrylonitryl
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, w formie włókna wykazuje dużą wytrzymałość na rozciąganie, odporny na działanie większości rozpuszczalników organicznych oraz zimnych roztworów kwasów i zasad, odporny na temperaturę do 2000oC, niepalny.
ZASTOSOWANIE:
włókna syntetyczne stosowane do produkcji odzieży( „anilana”), włókna syntetyczne stosowane do produkcji tkanin technicznych, sznurów i lin, np. sieci rybackich
10. POLIFORMALDEHYD
Nazwa zwyczajowa: aldehyd mrówkowy
Nazwa systematyczna: metanal
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciało stałe, dobra wytrzymałość mechaniczna i cieplna, odporny na większość rozpuszczalników organicznych, ulega działaniu stężonych kwasów i zasad, trudno palny.
ZASTOSOWANIE:
elementy precyzyjnych urządzeń mechanicznych, koła zębate, kasety fotograficzne, panewki łożysk itp.
Drugą grupą polimerów syntetycznych są polimery otrzymywane w reakcji polikondensacji...
REAKCJE POLIKONDENSACJI:
Reakcje polikondensacji charakteryzują się tym, że powstają w nich proste produkty uboczne, najczęściej woda. W ten sposób powstaje na przykład łańcuch polipeptydowy z aminokwasów:
n H2N – Z – COOH H2N – Z – CO-[-NH– Z – CO-] – NH- Z- COOH + (n – 1) H2O
Wiązanie łączące dwa mery powstaje tu w wyniku kondensacji dwóch grup funkcyjnych, które mogą ze sobą reagować.
1. POLIESTRY
*** PRZYKŁADOWE POLIMERY: POLI(TEREFLATAN ETYLENU) ( PET, ELANA)
WŁAŚCIWOŚCI:•bezbarwne, przezroczyste ciała stałe, duża wytrzymałość mechaniczna i cieplna (9 do 1500oC), włókna poliestrowe mają bardzo dużą wytrzymałość na rozciąganie, odporny na większość rozpuszczalników organicznych i rozcieńczone roztwory kwasów, trudno palny
ZASTOSOWANIE:
włókna syntetyczne do produkcji tkanin ubraniowych i przemysłowych, butelki do napojów, folie izolacyjne do celów elektrotechnicznych i elektronicznych
*** ESTRY NIENASYCONYCH KWASÓW DIKARBOKSYLOWYCH I GLIKOLU ETYLENOWEGO
WŁAŚCIWOŚCI:
żywice o dużej lepkości, po utwardzeniu białe ciała stałe, wytrzymałość mechaniczna zależy, od zastosowanego wypełniacza i sposobu utwardzania, odporne na rozpuszczalniki niepolarne, wodę i rozcieńczone kwasy, trudno palne.
ZASTOSOWANIE:
laminaty na bazie włókna szklanego do wyboru kadłubów łodzi, kajaków, korpusów, maszyn, zbiorników, sprzętu sportowego, płyty laminowe na bazie papieru do budowy, pawilonów, kiosków itp., kleje, lakiery.
*** POLIWĘGLANY
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciała stałe o doskonałej przezroczystości, bardzo duża wytrzymałość mechaniczna
dobra wytrzymałość cieplna ( do 1500oC ), rozpuszczanie w większości rozpuszczalników organicznych z wyjątkiem węglowodorów, trudno palne.
ZASTOSOWANIE:
szyby samochodowe i samolotowe, szyby kuloodporne, filie izolacyjne do urządzeń elektronicznych, soczewki, elementy konstrukcyjne maszyn precyzyjnych, płyty kompaktowe
2. POLIAMIDY
PRZYKŁADOWE POLIMERY : POLIAMID KWASU 6-AMINOHEKSANOWEGO ( NYLON 6-STYLON), POLIAMID KWASU ADYPINOWEGO I HEKSANOWE1,6-DIAMINY ( NYLON66 )
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne ciała stałe o dużej wytrwałości mechanicznej i cieplnej, odporne na rozpuszczalniki niepolarne, wodę i rozcieńczone kwasy, trudno palne
ZASTOSOWANIE:
włókna syntetyczne do produkcji tkanin ubraniowych i przemysłowych, części maszyn, powłoki ochronne na przedmiotach metalowych
3. FENOPLASTY
PRZYKŁADOWE POLIMERY: BAKELIT
WŁAŚCIWOŚCI:
ciała stałe, barwa od pomarańczowej do ciemnobrunatnej, dobra wytrzymałość cieplna i mechaniczna, zwłaszcza po zastosowaniu odpowiednich wypełniaczy, odporne na większość rozpuszczalników organicznych, kwasy i zasady, niepalne.
ZASTOSOWANIE:
drobne części elektrotechniczne, płyty laminatowe, części maszyn
4. AMINOPLASTY
PRZYKŁADOWE POLIMERY: ŻYWICE MOCZNIKOWO-FORMALDEHYDOWE, ŻYWICIE MELAMINOWE-FORMALDEHYDOWE
WŁAŚCIWOŚCI:
po utwardzeniu białe lub żółtawe ciała stałe dające się barwić na dowolne kolory, odporność mechaniczna i cieplna zależy od składu żywicy, po utwardzeniu większość rozpuszczalników organicznych i rozcieńczone roztwory kwasów i zasad, niepalne.
ZASTOSOWANIE:
płyty laminatowe na bazie papieru stosowane do produkcji blatów kuchennych, wykładzin mebli i ścian itp., lakiery, pianki termoizolacyjne, artykuły gospodarstwa domowego, części elektrotechniczne (gniazdka, wyłączniki)
5. ŻYWICE EPOKSYDOWE
WŁAŚCIWOŚCI:
po utwardzeniu białe lub żółtawe ciała stałe, odporność mechaniczna i cieplna zależy od składu żywicy, sposobu utwardzenia i użytego wypełniacza, po utwardzeniu odporne na większość rozpuszczalników organicznych i rozcieńczone roztworu kwasów i zasad, praktycznie niepalne
ZASTOSOWANIE:
laminaty (głównie na bazie włókien szklanych) o bardzo dużej wytrzymałości mechanicznej stosowane do produkcji kadłubów łodzi i lekkich samolotów, sprzętu sportowego itp., kleje do metali, szkła i ceramiki (np. „Epidian”)
6. POLIURETANY
WŁAŚCIWOŚCI:
białe lub żółtawe ciała stałe o właściwościach zależnych od budowy, wiele poliuretanów jest bardzo elastycznych, o dobrej odporności na wodę i rozpuszczalniki niepolarne, pianki poliuretanowe mają doskonałe właściwości termoizolacyjne, trudno palne.
ZASTOSOWANIE:
Z poliuretanów elastycznych produkuje się podeszwy do butów, najszersze zastosowanie mają jednak pianki poliuretanowe stosowane do produkcji materaców oraz jako materiały termoizolacyjne np. w lodówkach i zamrażarkach, izolacja rur ciepłowniczych.
7. SILIKONY
WŁAŚCIWOŚCI:
bezbarwne oleje lub białe ciała stałe, duża odporność na niskie i wysokie temperatury, odporne na wodne roztwory kwasów i zasad, rozpuszczalne w niektórych rozpuszczalnikach organicznych, dobre właściwości smarne i elektroizolacyjne, niepalne.
ZASTOSOWANIE:
oleje silnikowe stosuje się jako płyny hydrauliczne, guma silnikowa jest stosowana do wyrobu uszczelek i elementów zachowujących elastyczność w szerokim zakresie temperatury.
WŁÓKNA NATURALNE
Włókno naturalne to włókno produkowane z roślin i zwierząt, wykorzystywane w przemyśle włókienniczym.
Włókna naturalnie dzieli się na roślinne i zwierzęce. Włókna roślinne są zawsze z chemicznego punktu widzenia odmianą celulozy. Włókna zwierzęce oparte są na białkach.
o najważniejszych włókien naturalnych roślinnych, należą:
Bawełna
Len
Konopie
Juta
Sizal
Najważniejszymi włóknami naturalnymi zwierzęcymi są:
Wełna
Sierść
Jedwab naturalny
Włókna naturalne i chemiczne
Klasyfikacja towarów nieżywnościowych:
a) ze względu na pochodzenie towarów
krajowe, zagraniczne
b) ze względu na funkcję towarów w procesie produkcyjnym
surowce i materiały, półprodukty, wyroby gotowe
c) ze względu na branżę handlową wyroby codziennego użytku, wyroby okresowo
nabywane, wyroby trwałego użytku
d) ze względu na branżę produkcyjną
włókiennictwo, hutnictwo, drzewny, tworzyw sztucznych, skórzany, papierniczy
Klasyfikacja włókien naturalnych
a) organiczne
- roślinne: nasienne(bawełna, kapot), łodygowe(len, konopie), liściaste (manila, sizal),
owocowe(włókna kokosowe)
- zwierzęce, włosienne (wełna, włosie,
włos, sierść),
- jedwabne
b) nieorganiczne -mineralne
Klasyfikacja włókien chemicznych
a) organiczne
- sztuczne: celulozowe i pochodne, białkowe, kauczuki, wł. gumowe
- syntetyczne: poliamidowe, poliestrowe, polipropylenowe, polichlorowinylowe,
poliakrylanitrowe
b) nieorganiczne
- szklane,
- metalowe
Gatunki bawełny:
- północno amerykańska,
- egipska,
- południowo amerykańska,
- pakistańska,
- chińska.
Włókna bawełny są wytrzymałe na rozciąganie, charakteryzują się dużą izolacyjnością cieplną, duża chłonność wody, włókna łatwo się wybielają i farbują, najszlachetniejsze ma kremowy odcień i ma dł.4-6 cm jedwabisty połysk, jest cienkie i mocne.
Len-uprawiany w Polsce, Francji, Belgii, Holandii, ZSRR. Ma budowę pęczkową, czyli wł. techniczne dł. 20-140cm,składa się z elementarnych włókienek połączonych pektynami, ze 100kg lnu otrzymujemy 14kg wł. technicznego. Duża wytrzymałość, sztywne mało sprężyste ze zgrubieniami, ziarniste, łatwo się gniecie i ciężko prasuje. Chłonność duża, dobrze się wybiela, źle barwi.
Włókna naturalne zwierzęce i mineralne
1.włókna naturalne zwierzęce-włókno te jest wrażliwe na działanie wys. temperatur, rozcięczonych zasad oraz na działanie aktywnego tlenu.
wełna owcza-zależy od rasy owiec i warunków w jakich są hodowane, wytwarza się dywany, tkaniny wełniane. Włos wełny składa się z trzech warstw. Włókno ma kształt karbikowaty.
wełna kozia-wełna pochodząca od kóz angolskich i kóz kaszmirskich to wełny bardzo szlachetne do produkcji swetrów, płaszczy, szali nie produkowane na dużą skalę
wełna wielbłądzia-puch wielbłądzi, grubsza, gorszej jakości
wełna z królika angorskiego- dodatek do wełny owczej
włos króliczy i zajęczy- w produkcji filców kapeluszowych
włosie końskie-do produkcji włosianek, szczotek, smyczki do grania, pędzle
2.Jedwab naturalny-najcięższe z wł. Naturalnych,miękkie i lśniące, duża wytrzymałość na rozciąganie, duża sprężystość, dobra chłonność, nieco mniejsza od wełny izolacja cieplna. Służy do wyrobu tkanin sukienkowych, bluzkowych, chustek, krawatów i nici do szycia. Pozyskiwane od jedwabników z kokonów.
3.Azbest- wł. naturalne mineralne wydobywane z ziemi w Azji, Stanów Zjednoczonych, Kanadzie, Chiny, zbudowany z cienkich, miękkich włókien o barwie białej lub szarej. Przędza azbestowa ma właściwości izolacyjne, zły przewodnik ciepła i prądu. Stosowany jako materiały izolacyjne. Wyrób tkanin ognioodpornych.
Charakterystyka włókien chemicznych sztucznych
Powstają ze zw. naturalnych:
-wł. celulozowe(z resztek bawełny)
-wł. białkowe(z kazeiny)
-wł. kauczukowe i gumowe (lateks)
Produkowane są z polimerów naturalnych.
+ wł. celulozowe- słabe, charakteryzują się niewielką wytrzymałością, małą sprężystością i dają się barwić
*wł. wiskozowe-najtańsze i najbardziej rozpowszechniany do produkcji jest celuloza drzewna, ług sodowy *wł. miedziowe *wł. octanowe
Dążenie do zwiększenia wytrzymałości wł. sztucznych chęć otrzymania wł. jednolitych doprowadziły do produkcji i przerobu tzw. wł. odcinkowych. Zaletą tych włókien jest jednolitość nitek uzyskiwana w procesie przędzalniczym oraz ich większa wytrzymałość
+włókna białkowe-produkowane na małą skalę *wł. kazeinowe *wł. sojowe
+wł. kauczukowe i gumowe-wyrabia się taśmy gumowe. Używamy do wyrobu rękawic, czepków pływackich, smoczków
Włókna chemiczne syntetyczne
Wytwarzane są z polimerów otrzymywanych w wyniku syntezy chemicznej. Wł. wytwarzane są w 3 postaciach:
-ciągłe –odcinkowe -żyłki
Charakterystyka wł. syntetycznych:
-duża wytrzymałość na rozciąganie i tarcie, dobra sprężystość, termoplastyczność, odporne na działanie chemikaliów nie są atakowane przez mole, bakterie, grzyby
Cechy ujemne: mała higroskopijność i przewiewność, zdolność do elektryzowania, szybko się brudzą, mechacą się
Wł. poliamidowe: mała odporność na działanie promieni słonecznych, produkuje się pończochy,kostiumy kąpielowe, koszule
Wł. poliestrowe: odporne na działanie promieni słonecznych, substytut włókien bawełnianych, nie gniotą się, odporne na ścieranie
Wł. poliakrylonitrylowe: stosowana do mieszanek z wełną, ma właściwości, termoizolacyjne, wykonane z nich dzianiny są ciepłe, miękkie i lekkie, mechacą się, trudno barwią, do wyrobu szali, swetrów, koce, dywany
Wł. polichlorowinylowe: odporne na działanie chemikaliów, niepalne, duża izolacyjność cieplna, ubrania ochronne, płaszcze laboratoryjne, worki na chemikalia
Wł. polipropylenowe: duża wytrzymałość i sprężystość, odporne na chemikalia, stosowane do wyrobu lin, sieci
Wł. poliuratanowe:w formie żyłek do wyrobów Technicznych, elastyczne, duża zdolność do odkształcania się i powracania do początkowych wymiarów, lycra, do wytwarzania rajstop, bielizny
Nitki
Nitka-liniowy wyrób włókienniczy, produkowane w postaci ciągłej i odcinkowe. Są wł. chemicznymi
Nitki z wł. odcinkowych-przędze
-są różne rodzaje przędza czesankowa długa i zgrzeban krótka. Długą przędzie się systemem czesankowym z tej przędzy wyrabia się cienkie tkaniny o gładkiej powierzchni. A zgrzebna przędza jest puszysta, słabiej skręcona miękka i podatna na podarcia, wykorzystywana do wyr. grubszych i cieplejszych tkanin.
-przędza rdzeniowa-utworzona przędzy ciągłej z rdzenia oraz oplotu.
Nitki z wł. ciągłych-jedwabie: jedwab jednowłókowy, jedwab puszystyjedwab teksturowanywielowłókowy
elastyczny
Mikrowłókna: mała średnica i masa liniowa nitek, przestrzenie między włóknami są niewielkie co umożliwia stworzenie bariery dla kropel wody.