Higiena osobista - obok higieny środowiskowej zajmującej się badaniem wpływu środowiska na organizm ludzki i higieny psychicznej ustalającej najlepsze warunki i środki do życia - jest jednym z kilku rodzajów higieny wpływających na zdrowie człowieka. Jest oczywiste że takie czynniki jak pogoda czy zanieczyszczenie środowiska wywierają istotny wpływ na nasze samopoczucie. To dlatego lepiej czujemy się w warunkach leśnych czy wiejskich że powietrze jest tam czystsze a z autostrady nie dochodzi hałas powodujący ból głowy. Warunki higieny środowiskowej i psychicznej mają bardzo duży wpływ na rozwój, zdrowie i samopoczucie ludzi szczególnie widoczne w przypadku dzieci.
Zadaniem higieny osobistej jest utrzymywanie a nawet wzmacnianie zdrowia człowieka poprzez nabywanie w okresie dzieciństwa określonych nawyków i umiejętności, decydujących zarówno o zdrowiu jak i akceptacji przez otaczające nas środowisko.. Ważne jest właściwe podejście rodziców bo szkodliwym zjawiskiem jest nie tylko zaniedbywanie dzieci ale też nadopiekuńczość rodziców. W jej wyniku może dojść do zniechęcenia dzieci do dbania o higienę szczególnie gdy za bardzo naciska się na nie aby były spełnieniem marzeń rodziców o ideale. Zjawiskiem absolutnie niedopuszczalnym jest typowe dla rodzin patologicznych lekceważenie przez rodziców potrzeby dbałości o wygląd i czystość. Dzieciom nie przekazuje się podstawowych informacji i umiejętności albo co gorsza wpaja im się złe nawyki np. używanie dezodorantu zamiast mycia, kąpiel raz w tygodniu albo i rzadziej, wkładanie brudnych, przepoconych ubrań...itp. Niewiele pomogą w takim przypadku programy edukacyjne na temat higieny osobistej prowadzone w szkole.
Elementy higieny osobistej to m.in. mycie zębów, włosów, zmiana bielizny i ubrań; wszystkie one mają znaczny wpływ na zdrowie człowieka.
O zęby należy dbać całe życie. Powinniśmy utrzymywać je w czystości, bez ubytków co oznacza też bez bólu. Stanowią one nasz wizerunek a jego największym zagrożeniem jest próchnica polegająca na uszkodzeniu szkliwa a często i środka zęba przez tworzące się nieustannie bakterie. Do utrzymania higieny jamy niezbędna jest odpowiednia pasta, szczoteczka do zębów wykonana ze sztucznego włosia o zaokrąglonych końcach, wymieniana co około 3 miesiące. Dzieci powinny posiadać szczoteczkę kolorową, ładną zachęcającą do zabawy w mycie zębów; najlepszym przykładem są dla nich dbający o zęby rodzice dlatego ważne jest aby także dorośli przywiązywali do tego właściwą wagę. Pozwoli to przekonać dzieci do mycia zębów po każdym posiłku zwłaszcza po spożyciu słodyczy
Ważnym elementem higieny osobistej jest dbałość o czystość skóry, paznokci i włosów. Skóra jest powłoką ochronną pokrywającą nasze ciało, niezbędną abyśmy mogli żyć. W jej pielęgnacji najważniejsza jest codzienna kąpiel do której powinniśmy przyzwyczajać się od najmłodszych lat doprowadzając do stanu w którym udanie się na nocny spoczynek bez kąpieli skutkowałoby bezsennością. Kąpiel powinna być nieodzowna jak pożywienie czy powietrze co zapewni że unikniemy wielu chorób skóry. Stale niszcząca się cera wymaga stałej pielęgnacji ( mycia, ścierania, kremowania, ochrony przed chorobami takimi jak grzybice, paciorkowce, gronkowce, bakterie). W trakcie przyzwyczajania dzieci do mycia musimy zapewnić im pachnące mydełko, płyn do kąpieli, atrakcyjna czyli miękką i kolorową gąbkę, własny ręcznik i po kąpieli dezodorant - szczególnie w okresie dojrzewania. Podczas mycia włosów należy zapewnić odpowiedni komfort w postaci nie szczypiącego szamponu o ładnym zapachu. Wiele dzieci nie widząc pewnych części swojego ciała np. pleców, szyi, dołów pachowych, narządów płciowych uważa je za nieistniejące; należy dopilnować aby myły one całe ciało a nie - jak to bywa - ręce, brzuch i nogi. Te uwagi odnoszą się także do dorosłych i są niezmiernie ważne dla poprawienia samopoczucia i higieny każdego z nas. Zdrowa skóra radzi sobie świetnie z wszelkimi zagrożeniami. W wyniku osłabienia organizmu czy długotrwałego stresu, może zacząć boleć, piec i swędzieć. Mogą pojawić się grudki, krosty, przebarwienia...
Dla higieny osobistej bardzo istotna jest dbałość o paznokcie, stopu, pięty i uszy. Kwestią dużej wagi jest nauczenie kobiet właściwego zakładania i wymiany zużytych podpasek podczas miesiączki. Podpaski powinny być chłonne, dobrze przylegać do ciała a bielizna dopasowana. Dbałość o wygląd, ubiór i obuwie powinna dać efekt w postaci czystego i schludnego ubrania oraz zadbanego i wygodnego obuwia co pomoże zapobiegać chorobom stóp takim jak np. grzybica.
W codziennej trosce o utrzymanie na odpowiednim poziomie naszej higieny osobistej, nie powinniśmy dać się zwieść reklamom telewizyjnym propagującym środki dezynfekcyjne czyniące z każdego niemal miejsca teren bezpieczny biologicznie, zapewniający o sterylnych i naukowych warunkach przetwarzania żywności i zawierzyć swoje bezpieczeństwo zdrowotne środowisku wolnemu od drobnoustrojów. Takie środowisko może stwarzać wrażenie bezpiecznego, dającego komfort leniuchowania naszemu systemowi odpornościowemu. Nie powinno nas to zwalniać pod żadnym pozorem z codziennej dbałości o higienę osobistą dlatego że jest ona bardzo ważnym czynnikiem w utrzymaniu zdrowia każdego człowieka