Question

Współczesne procesy geologiczne jako rzezbiarze powierzchni ziemi

Answer 1

Wszystkie zjawiska, w wyniku których zachodzą zmiany na powierzchni skorupy ziemskiej lub w jej wnętrzu, określa się mianem procesów geologicznych. Źródłem energii tych procesów są czynniki geologiczne wewnętrzne (endogeniczne) i zewnętrzne (egzogeniczne).
   Czynniki wewnętrzne to przede wszystkim bardzo wysokie ciśnienie górotworu i wysoka temperatura, panująca w głębszych strefach skorupy ziemskiej. Objawami tych czynników są: zjawiska wulkaniczne, trzęsienia ziemi, przesuwanie się wielkich mas skorupy ziemskiej i ruchy tektoniczne. Wyróżnia się dwa główne typy ruchów tektonicznych, które w przeszłości Ziemi (czasami również współcześnie) kształtowały właściwości skał. Są to ruchy górotwórcze (orogeniczne), powodujące szybkie wypiętrzanie mas skalnych, często z ich rozrywaniem, oraz ruchy powolnego, długotrwałego podnoszenia lub obniżania się lądów albo dna oceanów, zwane ruchami lądotwórczymi. Pionowe ruchy skorupy ziemskiej, zachodzące po okresie górotwórczości alpejskiej, tj. od schyłku trzeciorzędu po czasy współczesne, określa się jako ruchy neotektoniczne.
   Czynniki zewnętrzne to wpływ atmosfery (powietrza, wilgoci, deszczu, wiatru, promieni słonecznych), hydrosfery (wód płynących po powierzchni lub w skałach, mórz, lodowców) oraz życia organicznego. Pod wpływem działania tych czynników zachodzą następujące procesy geologiczne:
-         wietrzenie (fizyczne, chemiczne)
-         erozja (rzeczna, lodowcowa, powietrzna)
-         denudacja, polegająca na obniżaniu się powierzchni skał poprzez stałe usuwanie produktów wietrzenia i przenoszeniu ich z wyższych miejsc terenu do niższych i stopniowym obniżaniu poziomu skały macierzystej,
-         transport materiałów zwietrzelinowych przez wiatr, wody i lodowce (nieraz na znaczne odległości),
-         akumulacja (osadzanie się produktów wietrzenia na lądzie lub w środowisku wodnym).
Obecna budowa skorupy ziemskiej jest więc wynikiem wielu procesów geologicznych, jakie zachodziły w przeszłości i zachodzą współcześnie na powierzchni i wewnątrz skorupy ziemskiej. Wszystkie procesy zachodzące w głębi skorupy ziemskiej i na jej powierzchni są czynnikami skałotwórczymi. Całokształt zjawisk, które wytworzyły skały lite i grunty o określonym typie petrograficznym i określonych właściwościach, nazywamy petrogenezą.