Interpretacja i morał bajek Grzegorza utworu J.Słowackiego "Kordian"
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Muszę się przyznać, iż przeczytawszy podany fragment dramatu J. Słowackiego pt. „Kordian”, miałem problemy ze sformułowaniem odpowiedzi na powyższe pytanie, jakkolwiek, po głębszym zastanowieniu zauważyłem różnice między tytułowym bohaterem dramatu, a Jankiem. O tym jednak później, wpierw przyjrzyjmy się samemu terminowi „bajka”.
Gatunek ten zyskał popularność w oświeceniu, korzenie jego sięgają jednak antyku. Bajki mają z reguły charakter edukacyjny, moralistyczny, z morałem domyślnym, zwykle pod postacią metafory, często obecne są w nich elementy fantastyki. Pisane są językiem niewyszukanym, a w dialogach da się zauważyć elementy stylizacji ludowej. W naszej konkretnej bajce widać różnorodność rymów (dokładnych). Wyróżniamy bajki epigramatyczne, krótkie, oraz narracyjne posiadające mini fabułę do których należy opowiadana przez Grzegorza.
Przytoczony fragment, czyli bajka o Janku, co psom szył buty, różni się znacznie od całości dzieła. Przez pisany ośmiozgłoskowcem niezbyt udany moralitet (W tej powieści moralna kryje się nauka./Jaka? Powiedz mi, stary./A któż jej wyszuka.) prześwituje komizm kontrastujący z ogólnym nastrojem dramatu. Został on jednak wprowadzony celowo. Bajkowy Janek nie będący skorym do nauki jest leniem, czego nie da się zmienić nawet siłą („Co dzień stary bakalarus/Łamał wierzby na biedaku”). Nawet ksiądz nie widzi w chłopcu przyszłości, który nie sprawdza się on również u szewca. Mimo wszystko bohater bajki pełen entuzjazmu i energii życiowej udaje się w świat i po roku tułaczki dociera na wyspę do króla, u którego zostaje nadwornym szewcem butów. Wyeksponowana zostaje (szczególnie w dialogu z królem) pewność siebie oraz spryt malca, który w sposób zaradny z – mimo wszystko – absolutnym uniżeniem oferuje nietypowe usługi.
Janek przywdziewa w życiu „lisią maskę”, swoje sukcesy zawdzięcza sprytowi, a nie uczciwości i ciężkiej pracy. Jednocześnie widać tutaj spaczony (czy może wręcz prawdziwy...) obraz świata w którym rządzi władza i pieniądz, lecz dzięki zastosowanej we fragmencie ironii nabiera on komicznego wyrazu.
Zanim spróbuję odpowiedzieć na pytanie postawione w temacie, chciałbym rozwinąć temat samego faktu wprowadzenia bajki o Janku do dramatu. Oczywistym jest bowiem, iż kontrastuje ona znacząco od reszty dzieła... no właśnie, może Słowackiemu chodziło między innymi właśnie o kontrast? Niestety dziś autor nie jest w stanie nam tego powiedzieć, aczkolwiek wiemy, że zmiana nastroju jest cechą charakterystyczną dla dramatu romantycznego. Bajka ma również za zadanie przedstawić sytuację przeciętnego młodzieńca tamtej epoki, który nie miał dobrego startu w przyszłość ze względu na wszechobecność przekupstwa i wpływów. Dzięki prostocie i banalności, odbiorcami bajki (tym samym dramatu) mogli stać się prości ludzie. Kwestią bezsporną jest natomiast fakt, iż przeczytawszy „Kordiana” widać wyraźną analogię (choć z zasadniczymi różnicami) losów tytułowego bohatera dramatu oraz postaci z bajki. Mimo wszystko, są oni od siebie dalece różni – Kordian posiada wszelkie szlachetne cechy których brak Jankowi, widać również konfrontacje słabości pierwszego z pewnością siebie drugiego. Analizowany wcześniej fragment może stanowić krótkie (i niedokładne) streszczenie utworu. Występowanie wspólnych motywów wędrówki, poszukiwania swojego miejsca, przełomowego w życiu momentu (Janek – spotkanie z królem, Kordian – Mont Blanc) czy przemianę niemożliwego w możliwe sprawiają, że na tle bajki klarownie widać problem egzystencjalny słabego psychicznie Kordiana którego ogarnia niemoc i rezygnacja.
I tak oto dotarliśmy do sedna sprawy. Czemu bajka o Janku, co psom szył buty, nie zdobyła zainteresowania tytułowego bohatera dramaty J. Słowackiego? Być może z powodu jej tonu, całokształtu, błahości, sposobu opowiadania przez Grzegorza, którego – swoją drogą – Kordian nie uznawał za życiowego przewodnika. Pewnym natomiast jest, że głęboka osobowość, indywidualizm i intelekt godne romantycznego bohatera, a także marzenia o wielkich czynach wykraczają daleko, bardzo daleko poza prostotę i pospolitość Janka. Główna postać dzieła Słowackiego zajęta jest tworzeniem pięknych wizji w umyśle, przepełniona jest żalem odrzuconej miłości, nie ma w niej już miejsca na bajkowego Janka.
Gatunek ten zyskał popularność w oświeceniu, korzenie jego sięgają jednak antyku. Bajki mają z reguły charakter edukacyjny, moralistyczny, z morałem domyślnym, zwykle pod postacią metafory, często obecne są w nich elementy fantastyki. Pisane są językiem niewyszukanym, a w dialogach da się zauważyć elementy stylizacji ludowej. W naszej konkretnej bajce widać różnorodność rymów (dokładnych). Wyróżniamy bajki epigramatyczne, krótkie, oraz narracyjne posiadające mini fabułę do których należy opowiadana przez Grzegorza.
Przytoczony fragment, czyli bajka o Janku, co psom szył buty, różni się znacznie od całości dzieła. Przez pisany ośmiozgłoskowcem niezbyt udany moralitet (W tej powieści moralna kryje się nauka./Jaka? Powiedz mi, stary./A któż jej wyszuka.) prześwituje komizm kontrastujący z ogólnym nastrojem dramatu. Został on jednak wprowadzony celowo. Bajkowy Janek nie będący skorym do nauki jest leniem, czego nie da się zmienić nawet siłą („Co dzień stary bakalarus/Łamał wierzby na biedaku”). Nawet ksiądz nie widzi w chłopcu przyszłości, który nie sprawdza się on również u szewca. Mimo wszystko bohater bajki pełen entuzjazmu i energii życiowej udaje się w świat i po roku tułaczki dociera na wyspę do króla, u którego zostaje nadwornym szewcem butów. Wyeksponowana zostaje (szczególnie w dialogu z królem) pewność siebie oraz spryt malca, który w sposób zaradny z – mimo wszystko – absolutnym uniżeniem oferuje nietypowe usługi.
Janek przywdziewa w życiu „lisią maskę”, swoje sukcesy zawdzięcza sprytowi, a nie uczciwości i ciężkiej pracy. Jednocześnie widać tutaj spaczony (czy może wręcz prawdziwy...) obraz świata w którym rządzi władza i pieniądz, lecz dzięki zastosowanej we fragmencie ironii nabiera on komicznego wyrazu.
Zanim spróbuję odpowiedzieć na pytanie postawione w temacie, chciałbym rozwinąć temat samego faktu wprowadzenia bajki o Janku do dramatu. Oczywistym jest bowiem, iż kontrastuje ona znacząco od reszty dzieła... no właśnie, może Słowackiemu chodziło między innymi właśnie o kontrast? Niestety dziś autor nie jest w stanie nam tego powiedzieć, aczkolwiek wiemy, że zmiana nastroju jest cechą charakterystyczną dla dramatu romantycznego. Bajka ma również za zadanie przedstawić sytuację przeciętnego młodzieńca tamtej epoki, który nie miał dobrego startu w przyszłość ze względu na wszechobecność przekupstwa i wpływów. Dzięki prostocie i banalności, odbiorcami bajki (tym samym dramatu) mogli stać się prości ludzie. Kwestią bezsporną jest natomiast fakt, iż przeczytawszy „Kordiana” widać wyraźną analogię (choć z zasadniczymi różnicami) losów tytułowego bohatera dramatu oraz postaci z bajki. Mimo wszystko, są oni od siebie dalece różni – Kordian posiada wszelkie szlachetne cechy których brak Jankowi, widać również konfrontacje słabości pierwszego z pewnością siebie drugiego. Analizowany wcześniej fragment może stanowić krótkie (i niedokładne) streszczenie utworu. Występowanie wspólnych motywów wędrówki, poszukiwania swojego miejsca, przełomowego w życiu momentu (Janek – spotkanie z królem, Kordian – Mont Blanc) czy przemianę niemożliwego w możliwe sprawiają, że na tle bajki klarownie widać problem egzystencjalny słabego psychicznie Kordiana którego ogarnia niemoc i rezygnacja.
I tak oto dotarliśmy do sedna sprawy. Czemu bajka o Janku, co psom szył buty, nie zdobyła zainteresowania tytułowego bohatera dramaty J. Słowackiego? Być może z powodu jej tonu, całokształtu, błahości, sposobu opowiadania przez Grzegorza, którego – swoją drogą – Kordian nie uznawał za życiowego przewodnika. Pewnym natomiast jest, że głęboka osobowość, indywidualizm i intelekt godne romantycznego bohatera, a także marzenia o wielkich czynach wykraczają daleko, bardzo daleko poza prostotę i pospolitość Janka. Główna postać dzieła Słowackiego zajęta jest tworzeniem pięknych wizji w umyśle, przepełniona jest żalem odrzuconej miłości, nie ma w niej już miejsca na bajkowego Janka.