Cykliczne zmiany biocenozy – zazwyczaj rozpatruje się biocenozę jako układ stabilny i znajdują się w stanie równowagi ze środowiskiem, jako układem statycznym, który przestał się zmieniać (zmiany dotyczą jedynie zmian biocenoz w toku kierunkowej sukcesji ekologicznej). Jest to pogląd bardzo uproszczony. Istnieje cała kategoria zmian w biocenozach, które nie są sukcesją i mają charakter cykliczny, a powodowane są interakcjami międzygatunkowymi, występującymi w obrębie biocenozy (np. konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo). Te cykliczne zdarzenia występują zwykle na małą skalę i powtarzają się wielokrotnie w całej biocenozie. Stanowią one bardziej element wewnętrznej dynamiki biocenozy (procesy demograficzne, cykle życiowe gatunków zwornikowych) niż sukcesji (zmiany klimatyczne). Nawet biocenozy klimaksowe mają charakter dynamiczny i mogą zmieniać się cyklicznie. W przypadku niektórych cyklicznych zmian biocenozy, wynikających z cech cyklu życiowego dominujących roślin, można wyróżnić cztery fazy:
pionierską,
budowania,
dojrzałości,
degeneracyjną.
Stabilna biocenoza może być mozaiką roślinności w tych czterech fazach cyklicznych zmian lokalnych.
Biocenoza stale podlega fluktuacjom: jedne gatunki stają się lokalnie liczniejsze w okresie, w którym inne wkroczą w fazę degeneracyjną. W naturalnych biocenozach te dynamiczne zależności mogą być trudne do zaobserwowania bez dokładnych pomiarów.