Literatura XX-lecia wobec problemów ówczesnej rzeczywistości.W
XX-leciu w wielu utworach pojawia się tematyka poruszająca problemy
świata tego okresu; oczywiście polska literatura zajmuje się głównie
problemami lokalnymi; trudno znaleźć jakiś utwór powieściowy który w
jakiś sposób nie sygnalizowałby pewnych problemów czy zagrożeń Klasycznymi
przykładami mogą być "Przedwiośnie" i "Granica", gdzie tematyka ta
praktycznie wypełnia cały utwór; "Przedwiośnie" prezentuje kilka warstw
społecznych oraz wytyka największe problemy ich dotyczące (arystokracja
zastanawia się w czasie wojny z bolszewikami, jak to będzie jak wrócą
Rosjanie; ziemiaństwo, chociaż to w ich rękach leży władza, prowadzi
hulaszczy tryb życia, nie martwiąc się o problemy kraju; chłopi są
nadal uciskani i nie mają nic do gadania); pokazuje także zagrożenia
płynące z narastających rzesz bezrobotnej biedoty - np. rewolucja
komunistyczna (ją też uważa za złą drogę) i uważa to za jedno z
większych zagrożeń dla Polski; Nałkowska również porusza problemy
rozwarstwienia społeczeństwa (kamienica Kolichowskiej), także
prezentuje problemy moralności nowego pokolenia, wchodzenie w
schematyczność, uzależnianie się od innych ludzi, aby podwyższyć swoją
pozycję w hierarchii; "Ferdydurke" również pokazuje (jako drugi temat) problem przywar różnych sfer społecznych; "Proces" wskazuje na zagrożenia płynące z ustrojów totalitarnych, jakie w tym czasie powstają; "Szewcy"
koncentrują się problemie rewolucji, która nie przynosząc żadnych
konkretnych korzyści dla szarego człowieka; stanowi śmiertelne
niebezpieczeństwo dla ludzkości (no i państwa) oraz destrukcyjny wpływ
rozwoju technicznego i cywilizacyjnego na indywidualność; W liryce między innymi krytyka rządów sanacyjnych (Tuwim "Bal w operze");