Polska mysl pedagogiczna
person
brightness_auto
1 odpowiedź
asa Giocasa, która utrwaliła nowoczesny ideał wychowania człowieka wolnego, chłonącego wiedzę, rozwijającego się wszechstronnie.
Erazm z Rotterdamu (łac. Desiderius Erasmus, właściwie Gerhard Gerhard urodzony 27 października prawdopodobnie 1466 w Rotterdamie - zmarł 12 lipca 1536 w Bazylei) holenderski filolog, filozof, pedagog, jeden z czołowych humanistów odrodzenia, propagator kultury antycznej.
Dzieła:
· O sposobie studiów - 1512
· Rozmówki dla dzieci - 1518
· O sposobie pisania listów - 1530
· Cyceronianin czyli najlepszy sposób mówienia - 1528
· Mowa o konieczności kształcenia chłopców zaraz od urodzenia w cnocie i naukach - 1529
· O wytworności obyczajów chłopięcych - 1530
· Podręcznik żołnierza chrystusowego - 1503
· Pochwała głupoty - 1509
· O wolnej woli - 1524
· Lamento Pacis
Poglądy pedagogiczne :
· ciepłość i serdeczność wobec dzieci i młodzieży;
· krytyka surowego traktowania uczniów przez nauczycieli, a także treści i metod nauczania;
· nauka powinna być przyjemna dla dzieci, sprawiać im radość, pociągać;
· kształcenie w oparciu o języki klasyczne (łacinę i grekę).
Zasługi:
· Szczególną zasługą Erazma pozostanie poruszenie sprawy kształcenia młodzieży w formach grzecznościowych. Erazm rozumiał, że grzeczność jest objawem prawdziwej kultury osobistej, dlatego uczony stworzył swoisty kodeks zasad cywilizowanego zachowania się pt.: „O wytwornośći obyczajów chłopięcych”. Obejmuje on sześć rozdziałów: ciało, ubranie, zachowanie się w kościele, przy stole, na zebraniach, zabawa, sypialnia. Wymagania Erazma nie są tu bardzo wygórowane, ale świadczy to jak bardzo należało zwrócić uwagę ludzkości na jej barbarzyńskie wychowanie.
· Uczony zajął się również kwestią wychowania dziewcząt; zalecał im naukę pracy ręcznej. Ale przede wszystkim domaga się dla kobiet wykształcenia umysłowego, zaleca im studia klasyczne.
Juan Luis Vives (ur. 6 marca 1492 w Walencji, zm. 6 maja 1540 w Brugii), hiszpański humanista, pedagog okresu odrodzenia.Vives, z pochodzenia Hiszpan osiadły na stałe w Niderlandach studiował w Paryżu. Przez pewien czas był wychowawcą córki króla Henryka VIII. Przyjaźnił się z Erazmem z Rotterdamu.
Dzieła:
· „Przeciwko pseudodialektykom”(1519),
· „O wychowaniu szlachetnych młodzieńców i dziewcząt”(1523),
· „Wychowanie kobiety chrześcijanki”(1523),
· „O naukach”(1531),
· „O duszy i życiu” (1583).
Poglądy pedagogiczne:
· system wychowania i kształcenia w oparciu o etykę: wywodzącej się z tradycji chrześcijańskiej oraz psychologii;
· nauczanie powinno być dostosowane do indywidualnych możliwości dzieci, ich wieku, zdrowia, zdolności, charakteru;
· wychowanie jest zadaniem społeczeństwa;
· każda gmina powinna posiadać swoją szkołę z nauczycielami opłacanymi z kasy państwowej;
· współpraca domu rodzinnego ze szkołą;
Zasługi:
· inicjatywie uczonego zawdzięczamy organizację opieki publicznej nad ubogimi i starcami;
· dużą uwagę zwrócił na indywidualne potrzeby wychowanka, jego zdolności, intelekt, stan fizyczny („O duszy i życiu”,1538);
· wielką rolę w wychowaniu dziecka przewidywał dla nauczyciela, któremu wychowanek powinien ufać, wobec czego ostro krytykował pogardliwy stosunek do tegoż zawodu, żądając należytego się im szacunku i prestiżu;
· jako pierwszy zwrócił uwagę na potrzebę kształcenia fizycznego
· aby przedstawiać właściwy poziom postępów młodzieży wymyślił konferencje nauczycielskie.
Andrzej Frycz Modrzewski, Andreas Fricius Modrevius (ur. 20 września 1503 roku w Wolborzu - zm. 1572 w Wolborzu) - polski pisarz polityczny okresu Odrodzenia, znany w owym czasie również za granicą.
Dzieła:
· „O poprawie Rzeczypospolitej”
Dzieło składa się z pięciu ksiąg:
· O obyczajach ;
· O prawach;
· O wojnie;
· O Kościele;
· O szkole;
Poglądy pedagogiczne:
· kler winny upadkowi szkół;
· dbałość rodziców o wychowanie moralne i duchowe swoich synów
· apel o wytrwałość w pracy nauczycielskiej, mimo niewdzięcznej opini społeczeństwa
Zasługi:
· Modrzewski zwrócił uwagę na małe przywiązanie państwa do systemu szkolnego, za co obwiniał mający niejako na oświatę monopol, kler. Surowo oceniał postawę urzędników, szlachciców i duchownych za tak małą dbałość o wykształcenie inteligentnego narodu.
Szymon Marycjusz z Pilzna (1516-1574)Jako młodzian był wykładowcą literatury starożytnej na wydziale artystycznym Akademii Krakowskiej. Odbywszy studia we Włoszech poświęcił się zawodowi prawnika.
Dzieła:
· „O szkołach czyli akademiach”(1551).
Poglądy pedagogiczne:
· przekonanie o zdolnościach umysłowych Polaków;
· odbudowa polskiego szkolnictwa w oparciu o dydaktykę Kwintyliana;
· ujęcie za poniżanym i licho wynagradzanym nauczycielstwem;
· apel do króla i biskupów o żywszą opiekę nad oświatą.
Zasługi:
· do największych osiągnięć Marycjusza zaliczyć należy napisanie dzieła „O szkołach czyli akademiach”. Dzieło to stanowi pierwszą w naszym piśmiennictwie, a jedną z pierwszych w literaturze europejskiej, próbę ujęcia historii szkoły i nauczania;
· dzieło to jest do dzisiaj przytaczane jako wyraz wybitnej myśli pedagogicznej okresu renesansu.
Erazm Gliczner Skrzetuski ze Żnina (1535-1603) - pisarz, pedagog, przywódca luteran wielkopolskich. Był autorem pierwszego w Polsce traktatu pedagogicznego o wychowaniu dzieci.
Dzieła:
· „Rozprawa Erazma Glicznera”;
· „Ksiązki o wychowaniu”(1558).
Poglądy pedagogiczne:
· dziecko stanowi największy skarb i szczęście rodziny;
· nauczyciel - prawy chrześcijanin, zdolny, sumienny i wykształcony;
· przeciwnik rozpieszczania dzieci, a zwolennik dyscypliny;
· rozpoczęcie nauki w czwartym roku życia („czysta pamięć” dziecka);
· jeden nauczyciel przez cały okres nauki;
· szlachta powinna opłacać/sponsorować naukę ubogich.
Zasługi:
· najważniejszą jego zasługą było to, że jako pierwszy polski pedagog pisał w języku ojczystym;
· „Ksiązki o wychowaniu” w całości poświęcone są sprawom wychowania. Jest to pierwszy poradnik dla rodziców (zarówno szlachciców jak i mieszczan).
Sebastian Petrycy z Pilzna (1554-1626), wybitny lekarz, filozof, tłumacz. W latach 1608–1615 wykładał medycynę w Akademii Krakowskiej. Zasłynął m.in. adaptacją pism Arystotelesa Rzeczpospolita Polska sposobem Arystotelesowym ułożona. Jeden z twórców polskiej terminologii filozoficznej; zajmuje jedno z ważniejszych miejsc w historii polskiej filozofii. Zwolennik umiarkowanego racjonalizmu i empiryzmu; nauczyciel i lekarz praktyk.
Dzieła:
· “De Natura, Causis, symptomatis morbi Gallici” (1591);
· „Instructia abo nauka” (1613);
· parafraza „Pieśni” Horacego (1609);
· „Pisma wybrane” (t. 1–2, wyd. 1956);
Poglądy pedagogiczne:
· wychowanie dziewcząt: powinny zachowywać wstydliwość panieńską, nie wychodzić bez towarzystwa starszej kobiety, nie próżnować: prząść, szyć, haftować i poznawać gospodarstwo domowe, uprawiać zabawy, aby były miłe i wesołe, unikać wielomówności;
· wyznacza różnicę w wychowaniu synów plebejskich od szlachty, za wzór biorąc greckie rozróżnienie pracy szlachetnej i pracy dla zysku.
Zasługi:
· poruszenie tematu higieny i wychowania fizycznego jako nierozłącznych elementów dobrego wychowania;
· Petrycy jako pierwszy Polak poruszył kwestię wychowania dziewczęcego (omijając kształcenie umysłowe).
Jan Amos Komensk (po łacinie Comenius, w spolszczeniu Jan Amos Komeński) (urodzony 28 marca 1592 roku w Nivnicach (Morawy) - zmarł 15 listopada 1670 roku w Amsterdamie) był czeskim pedagogiem, filozofem, reformatorem i myślicielem protestanckim. Całe życie poświęcił praktycznej działalności wychowawczej, układaniu podręczników szkolnych i teoretycznemu opracowywaniu zagadnień pedagogicznych, a szczególnie dydaktycznych.
Dzieła:
· „Listy do nieba“, (Briefe an den Himmel), 1616;
· „Labirynt świata i raj serca”, 1623-31;
· „Janua linquarum reserata”(„Drzwi języków otworzone”), 1631;
· „Szkoła macierzyńska”, (1633);
· Wielka Dydaktyka” (Didaktika Magna/Opera didactica omnia), 1638;
· „Pampaedia”;
· „Świat w obrazach”, (Orbis sensualium pictus), 1658.
Poglądy pedagogiczne:
· plan organizacji szkół;
· zwrócenie uwagi na wychowanie przedszkolne;
· zalecał objęcie nauczaniem wszystkich niezależnie od płci i stanu, a także nauczanie w języku ojczystym (nauka łaciny miała być wprowadzana później);
· kształcenie umysłowe również dla dziewcząt.
Zasługi:
· stworzenie pierwszego jednolitego systemu nauczania;
· określenie przedmiotu badań pedagogiki;
· położył podwaliny pod współczesne zasady pedagogiki;
· zapoczątkował proces wyodrębniania się pedagogiki jako odrębnej nauki.
Jean-Jacques Rousseau, Jan Jakub Rousseau (urodzony 28 czerwca 1712, zmarł 2 lipca 1778), francuski pisarz, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania.
Dzieła:
· „Rozprawa o nowej muzyce” (1743);
· „Rozprawa o naukach i umiejętnościach” (1749);
· „List o muzyce francuskiej” (1753);
· „Ekonomia polityczna" (1755);
· „Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności”(1755);
· "List do d'Alemberta o widowiskach" (1758);
· „Julia, czyli Nowa Heloiza” (1761);
· „Umowa społeczna” (1762);
· „Emil, czyli o wychowaniu” (1762);
· „Uwagi o rządzie polskim” (1772);
· Wyznania 1782-1789).
Poglądy pedagogiczne:
· koncepcja wychowania naturalnego;
· krytyki organizacji społeczeństwa i potępienia cywilizacji;
· wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi;
· program wychowawczy odnosi do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód;
· kładł nacisk na odpowiednie wychowanie młodzieży, które powinno mieć wybitnie narodowy charakter.
Zasługi:
· prekursor ideałów rewolucji francuskiej;
· twórca sentymentalizmu (czyli literackiego i umysłowego prądu, niezwykle istotnego w II połowie XVIII wieku, który był zapowiedzią nowej epoki historyczno-literackiej – romantyzmu);
Johann Heinrich Pestalozzi (urodzony 12 stycznia 1746 w Zurychu - zmarł 17 lutego 1827 w Brugii) - szwajcarski pedagog i pisarz zwany ojcem szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii nauczania początkowego.
Dzieła:
· „Wieczór samotnika” (1780);
· „Lenart i Gertruda” (1781);
· „Jak Gertruda uczy swoje dzieci” (1801);
· „Łabędzi śpiew” (1826).
Poglądy pedagogiczne:
· najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia;
· główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka;
· teoria nauczania oparta na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę -czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt - rozmiary, proporcje; słowo - nazywanie przedmiotów;
· nacisk na przedmioty związane z pracą na roli, z rzemiosłem i gospodarstwem domowym.
Zasługi:
· pierwsza teoria nauczania początkowego;
· wprowadził rysunki do szkoły początkowej;
· zwrócenie uwagi na działanie w uczeniu się dziecka (rysowanie, mierzenie, wytwarzanie przedmiotów), które odtąd stały się częścią metodyki nauczania.
Johann Friedrich Herbart, Jan Fryderyk Herbart (1776 - 1841) niemiecki filozof, psycholog i pedagog. Wcześnie zaznajomił się z filozofią Wolffa i Kanta, słuchał w Jenie Fichtego, był nauczycielem domowym i zapoznał się u Pestalozzi'ego z jego pedagogiką. 1808 został profesorem filozofii i pedagogiki w Królewcu, 1833 w Getyndze. Na jego filozofię składał się realizm w metafizyce oraz intelektualizm. Pedagogika stała się domeną całej jego pracy filozoficznej i starał się jej nadać ściśle naukowy charakter. Bywa nazywany "ojcem naukowej pedagogiki". Do psychologii wprowadził termin "apercepcja".
Dzieła:
· „Allgemenine Paedagogik” (1806);
· „Hauptpunkte der Metaphysik“ (1806);
· „Allgemeine praktische Philosophie“ (1808);
· „Lehrbuch zur Einleitung in die Philosophie“ (1813);
· „Lehrbuch zur Psychologie“ (1816);
· „Psychologie als Wissenschaft, neu gegruendet auf Ehrfahrung, Metaphysik und Mathematik“ (1824-1825);
· „Allgemeine Metaphysik“ (1828);
· „Kurze Enzyklopaedie der Philosophie aus praktischen Gesichtspunkten entworfen“ (1831);
· „Umriss paedagogischer Vorlesungen“ (1835);
· „Saemtliche Werke in chronologischer Reihenfolge“ (dzieła zebrane, 1887-1912).
Poglądy pedagogiczne:
· pedagogika opiera się na etyce(określa cele wychowania) i psychologii(wyznacza drogę i środki do osiągnięcia tych celów);
· najważniejszy cel wychowania – ukształtowanie charakteru moralnego, przez wpojenie pewnych postaw i wartości;
Zasługi:
· wyodrębnienie pedagogiki z filozofii jako osobnej nauki (1833);
· stworzenie podstaw do dalszego rozwoju pedagogiki i do wyodrębnienia się poszczególnych dyscyplin pedagogicznych;
· nazwał pedagogikę ogólną jako pierwszy dział pedagogiczny;
· stworzył dydaktykę – teorię nauczania;
· stworzył pierwszy naukowy system pedagogiczny;
· teoria stopni formalnych.
Friedrich Froebel (ur. 21 kwietnia 1782 w Oberweissbach, zm. 21 czerwca 1852 w Marienthal), niemiecki pedagog, teoretyk i czołowy kreator wychowania przedszkolnego o orientacji humanistycznej.
Dzieła:
· „Wychowanie człowieka” (1826).
Poglądy pedagogiczne:
· przedszkole uznawał ogrodem dziecięcym, dzieci bowiem miały się w nim uczyć jak rośliny w ogrodzie pielęgnowane przez wychowawcę – ogrodnika;
· główną formę aktywności dzieci uważał zabawę służącą ich wszechstronnemu rozwojowi i przygotowaniu do nauki w szkole.
Zasługi:
· zainicjował w państwie pruskim, które nie tolerowało instytucji wychowujących dzieci w duchu samodzielności myślenia i poszanowania ludzi, zreformowany typ placówki edukacyjnej dla najmłodszych, określanej mianem ogrodu dziecięcego (Kindergarten);
· wprowadził nowy system nauczania, za pomocą kształcących gier;
· freblówka – przedszkole prowadzone według jego metod.
Fredrich Adolf Wilhelm Diesterweg (1790-1866) niemiecki pedagog i działacz oświatowy, walczył o utworzenie i uznanie jednolitych podstaw kształcenia dla całego społeczeństwa. Cel ten był, według niego, możliwy do osiągnięcia tylko poprzez nauczanie blisko związane z otaczającą rzeczywistością.
Erazm z Rotterdamu (łac. Desiderius Erasmus, właściwie Gerhard Gerhard urodzony 27 października prawdopodobnie 1466 w Rotterdamie - zmarł 12 lipca 1536 w Bazylei) holenderski filolog, filozof, pedagog, jeden z czołowych humanistów odrodzenia, propagator kultury antycznej.
Dzieła:
· O sposobie studiów - 1512
· Rozmówki dla dzieci - 1518
· O sposobie pisania listów - 1530
· Cyceronianin czyli najlepszy sposób mówienia - 1528
· Mowa o konieczności kształcenia chłopców zaraz od urodzenia w cnocie i naukach - 1529
· O wytworności obyczajów chłopięcych - 1530
· Podręcznik żołnierza chrystusowego - 1503
· Pochwała głupoty - 1509
· O wolnej woli - 1524
· Lamento Pacis
Poglądy pedagogiczne :
· ciepłość i serdeczność wobec dzieci i młodzieży;
· krytyka surowego traktowania uczniów przez nauczycieli, a także treści i metod nauczania;
· nauka powinna być przyjemna dla dzieci, sprawiać im radość, pociągać;
· kształcenie w oparciu o języki klasyczne (łacinę i grekę).
Zasługi:
· Szczególną zasługą Erazma pozostanie poruszenie sprawy kształcenia młodzieży w formach grzecznościowych. Erazm rozumiał, że grzeczność jest objawem prawdziwej kultury osobistej, dlatego uczony stworzył swoisty kodeks zasad cywilizowanego zachowania się pt.: „O wytwornośći obyczajów chłopięcych”. Obejmuje on sześć rozdziałów: ciało, ubranie, zachowanie się w kościele, przy stole, na zebraniach, zabawa, sypialnia. Wymagania Erazma nie są tu bardzo wygórowane, ale świadczy to jak bardzo należało zwrócić uwagę ludzkości na jej barbarzyńskie wychowanie.
· Uczony zajął się również kwestią wychowania dziewcząt; zalecał im naukę pracy ręcznej. Ale przede wszystkim domaga się dla kobiet wykształcenia umysłowego, zaleca im studia klasyczne.
Juan Luis Vives (ur. 6 marca 1492 w Walencji, zm. 6 maja 1540 w Brugii), hiszpański humanista, pedagog okresu odrodzenia.Vives, z pochodzenia Hiszpan osiadły na stałe w Niderlandach studiował w Paryżu. Przez pewien czas był wychowawcą córki króla Henryka VIII. Przyjaźnił się z Erazmem z Rotterdamu.
Dzieła:
· „Przeciwko pseudodialektykom”(1519),
· „O wychowaniu szlachetnych młodzieńców i dziewcząt”(1523),
· „Wychowanie kobiety chrześcijanki”(1523),
· „O naukach”(1531),
· „O duszy i życiu” (1583).
Poglądy pedagogiczne:
· system wychowania i kształcenia w oparciu o etykę: wywodzącej się z tradycji chrześcijańskiej oraz psychologii;
· nauczanie powinno być dostosowane do indywidualnych możliwości dzieci, ich wieku, zdrowia, zdolności, charakteru;
· wychowanie jest zadaniem społeczeństwa;
· każda gmina powinna posiadać swoją szkołę z nauczycielami opłacanymi z kasy państwowej;
· współpraca domu rodzinnego ze szkołą;
Zasługi:
· inicjatywie uczonego zawdzięczamy organizację opieki publicznej nad ubogimi i starcami;
· dużą uwagę zwrócił na indywidualne potrzeby wychowanka, jego zdolności, intelekt, stan fizyczny („O duszy i życiu”,1538);
· wielką rolę w wychowaniu dziecka przewidywał dla nauczyciela, któremu wychowanek powinien ufać, wobec czego ostro krytykował pogardliwy stosunek do tegoż zawodu, żądając należytego się im szacunku i prestiżu;
· jako pierwszy zwrócił uwagę na potrzebę kształcenia fizycznego
· aby przedstawiać właściwy poziom postępów młodzieży wymyślił konferencje nauczycielskie.
Andrzej Frycz Modrzewski, Andreas Fricius Modrevius (ur. 20 września 1503 roku w Wolborzu - zm. 1572 w Wolborzu) - polski pisarz polityczny okresu Odrodzenia, znany w owym czasie również za granicą.
Dzieła:
· „O poprawie Rzeczypospolitej”
Dzieło składa się z pięciu ksiąg:
· O obyczajach ;
· O prawach;
· O wojnie;
· O Kościele;
· O szkole;
Poglądy pedagogiczne:
· kler winny upadkowi szkół;
· dbałość rodziców o wychowanie moralne i duchowe swoich synów
· apel o wytrwałość w pracy nauczycielskiej, mimo niewdzięcznej opini społeczeństwa
Zasługi:
· Modrzewski zwrócił uwagę na małe przywiązanie państwa do systemu szkolnego, za co obwiniał mający niejako na oświatę monopol, kler. Surowo oceniał postawę urzędników, szlachciców i duchownych za tak małą dbałość o wykształcenie inteligentnego narodu.
Szymon Marycjusz z Pilzna (1516-1574)Jako młodzian był wykładowcą literatury starożytnej na wydziale artystycznym Akademii Krakowskiej. Odbywszy studia we Włoszech poświęcił się zawodowi prawnika.
Dzieła:
· „O szkołach czyli akademiach”(1551).
Poglądy pedagogiczne:
· przekonanie o zdolnościach umysłowych Polaków;
· odbudowa polskiego szkolnictwa w oparciu o dydaktykę Kwintyliana;
· ujęcie za poniżanym i licho wynagradzanym nauczycielstwem;
· apel do króla i biskupów o żywszą opiekę nad oświatą.
Zasługi:
· do największych osiągnięć Marycjusza zaliczyć należy napisanie dzieła „O szkołach czyli akademiach”. Dzieło to stanowi pierwszą w naszym piśmiennictwie, a jedną z pierwszych w literaturze europejskiej, próbę ujęcia historii szkoły i nauczania;
· dzieło to jest do dzisiaj przytaczane jako wyraz wybitnej myśli pedagogicznej okresu renesansu.
Erazm Gliczner Skrzetuski ze Żnina (1535-1603) - pisarz, pedagog, przywódca luteran wielkopolskich. Był autorem pierwszego w Polsce traktatu pedagogicznego o wychowaniu dzieci.
Dzieła:
· „Rozprawa Erazma Glicznera”;
· „Ksiązki o wychowaniu”(1558).
Poglądy pedagogiczne:
· dziecko stanowi największy skarb i szczęście rodziny;
· nauczyciel - prawy chrześcijanin, zdolny, sumienny i wykształcony;
· przeciwnik rozpieszczania dzieci, a zwolennik dyscypliny;
· rozpoczęcie nauki w czwartym roku życia („czysta pamięć” dziecka);
· jeden nauczyciel przez cały okres nauki;
· szlachta powinna opłacać/sponsorować naukę ubogich.
Zasługi:
· najważniejszą jego zasługą było to, że jako pierwszy polski pedagog pisał w języku ojczystym;
· „Ksiązki o wychowaniu” w całości poświęcone są sprawom wychowania. Jest to pierwszy poradnik dla rodziców (zarówno szlachciców jak i mieszczan).
Sebastian Petrycy z Pilzna (1554-1626), wybitny lekarz, filozof, tłumacz. W latach 1608–1615 wykładał medycynę w Akademii Krakowskiej. Zasłynął m.in. adaptacją pism Arystotelesa Rzeczpospolita Polska sposobem Arystotelesowym ułożona. Jeden z twórców polskiej terminologii filozoficznej; zajmuje jedno z ważniejszych miejsc w historii polskiej filozofii. Zwolennik umiarkowanego racjonalizmu i empiryzmu; nauczyciel i lekarz praktyk.
Dzieła:
· “De Natura, Causis, symptomatis morbi Gallici” (1591);
· „Instructia abo nauka” (1613);
· parafraza „Pieśni” Horacego (1609);
· „Pisma wybrane” (t. 1–2, wyd. 1956);
Poglądy pedagogiczne:
· wychowanie dziewcząt: powinny zachowywać wstydliwość panieńską, nie wychodzić bez towarzystwa starszej kobiety, nie próżnować: prząść, szyć, haftować i poznawać gospodarstwo domowe, uprawiać zabawy, aby były miłe i wesołe, unikać wielomówności;
· wyznacza różnicę w wychowaniu synów plebejskich od szlachty, za wzór biorąc greckie rozróżnienie pracy szlachetnej i pracy dla zysku.
Zasługi:
· poruszenie tematu higieny i wychowania fizycznego jako nierozłącznych elementów dobrego wychowania;
· Petrycy jako pierwszy Polak poruszył kwestię wychowania dziewczęcego (omijając kształcenie umysłowe).
Jan Amos Komensk (po łacinie Comenius, w spolszczeniu Jan Amos Komeński) (urodzony 28 marca 1592 roku w Nivnicach (Morawy) - zmarł 15 listopada 1670 roku w Amsterdamie) był czeskim pedagogiem, filozofem, reformatorem i myślicielem protestanckim. Całe życie poświęcił praktycznej działalności wychowawczej, układaniu podręczników szkolnych i teoretycznemu opracowywaniu zagadnień pedagogicznych, a szczególnie dydaktycznych.
Dzieła:
· „Listy do nieba“, (Briefe an den Himmel), 1616;
· „Labirynt świata i raj serca”, 1623-31;
· „Janua linquarum reserata”(„Drzwi języków otworzone”), 1631;
· „Szkoła macierzyńska”, (1633);
· Wielka Dydaktyka” (Didaktika Magna/Opera didactica omnia), 1638;
· „Pampaedia”;
· „Świat w obrazach”, (Orbis sensualium pictus), 1658.
Poglądy pedagogiczne:
· plan organizacji szkół;
· zwrócenie uwagi na wychowanie przedszkolne;
· zalecał objęcie nauczaniem wszystkich niezależnie od płci i stanu, a także nauczanie w języku ojczystym (nauka łaciny miała być wprowadzana później);
· kształcenie umysłowe również dla dziewcząt.
Zasługi:
· stworzenie pierwszego jednolitego systemu nauczania;
· określenie przedmiotu badań pedagogiki;
· położył podwaliny pod współczesne zasady pedagogiki;
· zapoczątkował proces wyodrębniania się pedagogiki jako odrębnej nauki.
Jean-Jacques Rousseau, Jan Jakub Rousseau (urodzony 28 czerwca 1712, zmarł 2 lipca 1778), francuski pisarz, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania.
Dzieła:
· „Rozprawa o nowej muzyce” (1743);
· „Rozprawa o naukach i umiejętnościach” (1749);
· „List o muzyce francuskiej” (1753);
· „Ekonomia polityczna" (1755);
· „Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności”(1755);
· "List do d'Alemberta o widowiskach" (1758);
· „Julia, czyli Nowa Heloiza” (1761);
· „Umowa społeczna” (1762);
· „Emil, czyli o wychowaniu” (1762);
· „Uwagi o rządzie polskim” (1772);
· Wyznania 1782-1789).
Poglądy pedagogiczne:
· koncepcja wychowania naturalnego;
· krytyki organizacji społeczeństwa i potępienia cywilizacji;
· wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi;
· program wychowawczy odnosi do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód;
· kładł nacisk na odpowiednie wychowanie młodzieży, które powinno mieć wybitnie narodowy charakter.
Zasługi:
· prekursor ideałów rewolucji francuskiej;
· twórca sentymentalizmu (czyli literackiego i umysłowego prądu, niezwykle istotnego w II połowie XVIII wieku, który był zapowiedzią nowej epoki historyczno-literackiej – romantyzmu);
Johann Heinrich Pestalozzi (urodzony 12 stycznia 1746 w Zurychu - zmarł 17 lutego 1827 w Brugii) - szwajcarski pedagog i pisarz zwany ojcem szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii nauczania początkowego.
Dzieła:
· „Wieczór samotnika” (1780);
· „Lenart i Gertruda” (1781);
· „Jak Gertruda uczy swoje dzieci” (1801);
· „Łabędzi śpiew” (1826).
Poglądy pedagogiczne:
· najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia;
· główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka;
· teoria nauczania oparta na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę -czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt - rozmiary, proporcje; słowo - nazywanie przedmiotów;
· nacisk na przedmioty związane z pracą na roli, z rzemiosłem i gospodarstwem domowym.
Zasługi:
· pierwsza teoria nauczania początkowego;
· wprowadził rysunki do szkoły początkowej;
· zwrócenie uwagi na działanie w uczeniu się dziecka (rysowanie, mierzenie, wytwarzanie przedmiotów), które odtąd stały się częścią metodyki nauczania.
Johann Friedrich Herbart, Jan Fryderyk Herbart (1776 - 1841) niemiecki filozof, psycholog i pedagog. Wcześnie zaznajomił się z filozofią Wolffa i Kanta, słuchał w Jenie Fichtego, był nauczycielem domowym i zapoznał się u Pestalozzi'ego z jego pedagogiką. 1808 został profesorem filozofii i pedagogiki w Królewcu, 1833 w Getyndze. Na jego filozofię składał się realizm w metafizyce oraz intelektualizm. Pedagogika stała się domeną całej jego pracy filozoficznej i starał się jej nadać ściśle naukowy charakter. Bywa nazywany "ojcem naukowej pedagogiki". Do psychologii wprowadził termin "apercepcja".
Dzieła:
· „Allgemenine Paedagogik” (1806);
· „Hauptpunkte der Metaphysik“ (1806);
· „Allgemeine praktische Philosophie“ (1808);
· „Lehrbuch zur Einleitung in die Philosophie“ (1813);
· „Lehrbuch zur Psychologie“ (1816);
· „Psychologie als Wissenschaft, neu gegruendet auf Ehrfahrung, Metaphysik und Mathematik“ (1824-1825);
· „Allgemeine Metaphysik“ (1828);
· „Kurze Enzyklopaedie der Philosophie aus praktischen Gesichtspunkten entworfen“ (1831);
· „Umriss paedagogischer Vorlesungen“ (1835);
· „Saemtliche Werke in chronologischer Reihenfolge“ (dzieła zebrane, 1887-1912).
Poglądy pedagogiczne:
· pedagogika opiera się na etyce(określa cele wychowania) i psychologii(wyznacza drogę i środki do osiągnięcia tych celów);
· najważniejszy cel wychowania – ukształtowanie charakteru moralnego, przez wpojenie pewnych postaw i wartości;
Zasługi:
· wyodrębnienie pedagogiki z filozofii jako osobnej nauki (1833);
· stworzenie podstaw do dalszego rozwoju pedagogiki i do wyodrębnienia się poszczególnych dyscyplin pedagogicznych;
· nazwał pedagogikę ogólną jako pierwszy dział pedagogiczny;
· stworzył dydaktykę – teorię nauczania;
· stworzył pierwszy naukowy system pedagogiczny;
· teoria stopni formalnych.
Friedrich Froebel (ur. 21 kwietnia 1782 w Oberweissbach, zm. 21 czerwca 1852 w Marienthal), niemiecki pedagog, teoretyk i czołowy kreator wychowania przedszkolnego o orientacji humanistycznej.
Dzieła:
· „Wychowanie człowieka” (1826).
Poglądy pedagogiczne:
· przedszkole uznawał ogrodem dziecięcym, dzieci bowiem miały się w nim uczyć jak rośliny w ogrodzie pielęgnowane przez wychowawcę – ogrodnika;
· główną formę aktywności dzieci uważał zabawę służącą ich wszechstronnemu rozwojowi i przygotowaniu do nauki w szkole.
Zasługi:
· zainicjował w państwie pruskim, które nie tolerowało instytucji wychowujących dzieci w duchu samodzielności myślenia i poszanowania ludzi, zreformowany typ placówki edukacyjnej dla najmłodszych, określanej mianem ogrodu dziecięcego (Kindergarten);
· wprowadził nowy system nauczania, za pomocą kształcących gier;
· freblówka – przedszkole prowadzone według jego metod.
Fredrich Adolf Wilhelm Diesterweg (1790-1866) niemiecki pedagog i działacz oświatowy, walczył o utworzenie i uznanie jednolitych podstaw kształcenia dla całego społeczeństwa. Cel ten był, według niego, możliwy do osiągnięcia tylko poprzez nauczanie blisko związane z otaczającą rzeczywistością.