1.) Wczesne średniowiecze:
- po 476r. nastąpił upadek kultury antycznej, upadły miasta(czyli również szkoły), tylko duchowieństwo zachowało umiejętność sztuki pisania i czytania
- tylko duchowieństwo zachowało pamięć o filozofii i literaturze antycznej i często to, co odpowiadało regułom chrześcijaństwa było przez nich przyswajane- tym samym Kościół zapewnił ciągłość tradycji grecko-rzymskiej
- Kościół upowszechnił model szkoły oparty na tzw. siedmiu sztukach wyzwolonych:
- Trivium(gramatyka, retoryka, dialektyka)
- Quadrivium(arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka)
- Ważną rolę odgrywały klasztory(ośrodki cywilizacji=> skryptoria, rzemiosło, sztuka, biblioteki)
- Kościół przejmował, łączył w jedną całość różne wątki religii pogańskich i tradycji kultury przedchrześcijańskiej(SYNKRETYZM RELIGIJNY)=> skutkiem tego było narodzenie w Europie wspólnej mentalności całej ludności chrześcijańskiej, bo Europa stawała się chrześcijańska(zainteresowani tym byli władcy=> obowiązywała bowiem zasada „Nie ma władzy bez Boga”); mentalność ta to postrzeganie świata jako pola walki Dobra i Zła
- Językiem uniwersalnym stała się łacina
- Podstawową komórką organizacji kościelnej była parafia, która stawała się też jednostką administracji i sądownictwa, co ułatwiało funkcjonowanie ówczesnych państw
2.) Pełne średniowiecze:
- dystans między kulturą uczoną(Kościoła) a ludową zaczął się zmniejszać
- kultura uczona zaczęła docierać do rzesz ludności wiejskiej i miejskiej poprzez malowidła, rzeźby kościelne, treść kazań
- powstała sieć szkół parafialnych, katedralnych, dzięki czemu więcej ludzi kształciło się
- rozwinął się styl romański(w tym stylu budowano przede wszystkim kościoły) a następnie styl gotycki(kościoły, klasztory)
- wielka rola Piotra Abelarda i Tomasza z Akwinu w rozwoju filozofii i teologii