Uzasadnij że Antygona ma cechy tragedii antycznej .ROZPRAWKA! z 3 argumenty .
person
brightness_auto
1 odpowiedź
Mówiąc o tragedii antycznej, nie możemy dostrzegać w niej jedynie mistrzowsko zawiązanych i doprowadzonych do dramatycznego końca konfliktów moralnych. Musimy pamiętać, że jej doskonałość formalna spowodowała szybkie wykształcenie się wzorca dramatu, sprecyzowanie cech charakterystycznych gatunku, które były mniej lub bardziej rygorystycznie przestrzegane przez twórców na przestrzeni kolejnych epok. Nawet powstanie dramatu szekspirowskiego, romantycznego, czy sceny awangardowej nie zaowocowało ostateczną rezygnacją z wszelkich elementów klasycznych, przy czym należy mieć świadomość, że bunt przeciw tradycji jest również (w pewnym sensie) jej wykorzystaniem i świadectwem żywotności. Poniższy przegląd cech gatunkowych to nie tylko charakterystyka podstaw dramatu europejskiego, ale i kodeks, przeciw któremu nie raz występowali twórcy późniejsi, wciąż poszukujący odpowiedniej formy wyrazu.
Zacząć wypada od wyznaczników tematycznych, jakich przestrzegali starożytni. Inaczej niż w przypadku autorów bardziej nam współczesnych, dla których niejako podstawą aktu twórczego było wygenerowanie oryginalnej fabuły, dramaturdzy antyczni brali na warsztat historie powszechnie znane. Najczęściej odwoływali się do greckich mitów, jak chociażby Sofokles w "Antygonie" czy Eurypides w "Elektrze" (mity tebańskie, związane z klątwą rodu Edypa), ale zdarzało się też, że sięgali do źródeł stricte historycznych. Istotnym było, aby ogół dobrze znał opowiadane wydarzenia; oryginalności doszukiwano się w ujęciu tematu, nie w nim samym. Podobnie rzecz się miała z bohaterami - nie mogli być nimi przeciętni, zwykli obywatele, lecz półbogowie, herosi, władcy czy inne postaci mityczne bądź historyczne. Założenie to wypływało m. in. z przekonania, że tragedia dotykająca ludzi wybitnych potrafi silniej przemówić do widza, wzbudzając w nim uczucie katharsis (o którym niżej). Charakterystycznym było czynienie głównego bohatera jednocześnie bohaterem tytułowym ("Antygona", "Król Edyp", "Elektra").
Niezwykle istotne były: zasada "decorum" i zasada "trzech jedności" - dwie wytyczne, które bezsprzecznie "rządziły" grecką tragedią. Pierwsza z nich, zwana inaczej zasadą stosowności, mówiła, że o sprawach poważnych, "wysokich" (a o takich z pewnością traktowała tragedia) można mówić tylko stylem wysokim, podniosłym. Niedopuszczalne było mieszanie tego stylu ze stylem komedii, którą zaliczano do gatunków niskich. Druga zasada dzieliła się na trzy składowe, które zakładały odpowiednio jedność czasu (akcja tragedii miała rozgrywać się w przeciągu 24 godzin), jedność miejsca (akcja dzieje się tylko w jednym miejscu; o wszelkich wydarzeniach spoza planu wiadomości dostarczali bohaterowie lub gońcy) oraz jedność akcji (skupiać się ona miała tylko na jednym wątku - u Sofoklesa będzie to spór pomiędzy Antygoną a Kreonem). Sama akcja dzieliła się na ekspozycję (przedstawienie bohaterów, miejsca etc., odbywające się w prologu), zawiązanie akcji (w którym dochodzi do określenia się racji i konfliktów) oraz katastrofę (tragiczne zakończenie - w naszym przypadku Kreon traci rodzinę, a Antygona popełnia samobójstwo).
Światem bohaterów antycznej tragedii rządziło fatum. Oznacza to, że losy postaci były z góry ustalone przez bogów, a ich tragizm polega na ubezwłasnowolnieniu i stawaniu w sytuacji wyboru pozornego - tak naprawdę każda decyzja przybliża ich do katastrofy. Ważnym terminem określającym losy bohaterów jest wina tragiczna, wynikająca z nieświadomego zbłądzenia - strony konfliktu nie wiedzą, że popełniają zbrodnię lub czyn niegodny (Kreon błądzi przedkładając prawo ludzkie nad boskie, zaś Antygona buntując się przeciw władzy królewskiej).
Osobne, bardzo ważne miejsce zajmował w tragedii chór, stale obecny na scenie, komentujący wydarzenia rozgrywające się na oczach widza (i wówczas stanowiący immanentny element świata przedstawionego), ale też wzbijający się na wyższy poziom abstrakcji i wygłaszający refleksje bardzo ogólne (wówczas można mówić o pewnej niezależności od akcji scenicznej). U Sofoklesa będzie to chór starców tebańskich, mówiący m. in. o przeznaczeniu, o zależności szczęścia od woli bogów czy też o tym, że istnienie nieodparcie łączy się z klęską i nieszczęściem.
Wreszcie założeniem starożytnych było, aby tragedia wzbudzała w widzu uczucie "katharsis", czyli oczyszczenia. Chodziło o to, by dzieło celowo oddziaływało na przeżycia i reakcje odbiorców. Ogrom tragedii miał porazić, a jednocześnie sprowadzić ulgę, ponieważ katastrofa spotyka nie widza, lecz kogoś innego. Odbiorowi miała towarzyszyć refleksja nad własnym życiem i postępowaniem, a nawet chęć poprawy. Jednak najważniejszy był sam moment olbrzymiego wzruszenia.
Na koniec warto wspomnieć o podziale formalnym tragedii antycznej. Zaczynała się ona prologiem, który pełnił funkcję ekspozycyjną (wprowadzającą). Po nim następował parodos, czyli pieśń wejściowa chóru, a dalej przeplatały się epejsodiony, czyli sceny dialogowe (w "Antygonie" 5), ze stasimonami, czyli pieśniami chóru po wejściu (też 5). (Ten układ został w kolejnych etapach rozwoju europejskiego dramatu zastąpiony podziałem na akty i sceny.) Całość zamykał eksodos, czyli pieśń chóru kończąca tragedię.
Zacząć wypada od wyznaczników tematycznych, jakich przestrzegali starożytni. Inaczej niż w przypadku autorów bardziej nam współczesnych, dla których niejako podstawą aktu twórczego było wygenerowanie oryginalnej fabuły, dramaturdzy antyczni brali na warsztat historie powszechnie znane. Najczęściej odwoływali się do greckich mitów, jak chociażby Sofokles w "Antygonie" czy Eurypides w "Elektrze" (mity tebańskie, związane z klątwą rodu Edypa), ale zdarzało się też, że sięgali do źródeł stricte historycznych. Istotnym było, aby ogół dobrze znał opowiadane wydarzenia; oryginalności doszukiwano się w ujęciu tematu, nie w nim samym. Podobnie rzecz się miała z bohaterami - nie mogli być nimi przeciętni, zwykli obywatele, lecz półbogowie, herosi, władcy czy inne postaci mityczne bądź historyczne. Założenie to wypływało m. in. z przekonania, że tragedia dotykająca ludzi wybitnych potrafi silniej przemówić do widza, wzbudzając w nim uczucie katharsis (o którym niżej). Charakterystycznym było czynienie głównego bohatera jednocześnie bohaterem tytułowym ("Antygona", "Król Edyp", "Elektra").
Niezwykle istotne były: zasada "decorum" i zasada "trzech jedności" - dwie wytyczne, które bezsprzecznie "rządziły" grecką tragedią. Pierwsza z nich, zwana inaczej zasadą stosowności, mówiła, że o sprawach poważnych, "wysokich" (a o takich z pewnością traktowała tragedia) można mówić tylko stylem wysokim, podniosłym. Niedopuszczalne było mieszanie tego stylu ze stylem komedii, którą zaliczano do gatunków niskich. Druga zasada dzieliła się na trzy składowe, które zakładały odpowiednio jedność czasu (akcja tragedii miała rozgrywać się w przeciągu 24 godzin), jedność miejsca (akcja dzieje się tylko w jednym miejscu; o wszelkich wydarzeniach spoza planu wiadomości dostarczali bohaterowie lub gońcy) oraz jedność akcji (skupiać się ona miała tylko na jednym wątku - u Sofoklesa będzie to spór pomiędzy Antygoną a Kreonem). Sama akcja dzieliła się na ekspozycję (przedstawienie bohaterów, miejsca etc., odbywające się w prologu), zawiązanie akcji (w którym dochodzi do określenia się racji i konfliktów) oraz katastrofę (tragiczne zakończenie - w naszym przypadku Kreon traci rodzinę, a Antygona popełnia samobójstwo).
Światem bohaterów antycznej tragedii rządziło fatum. Oznacza to, że losy postaci były z góry ustalone przez bogów, a ich tragizm polega na ubezwłasnowolnieniu i stawaniu w sytuacji wyboru pozornego - tak naprawdę każda decyzja przybliża ich do katastrofy. Ważnym terminem określającym losy bohaterów jest wina tragiczna, wynikająca z nieświadomego zbłądzenia - strony konfliktu nie wiedzą, że popełniają zbrodnię lub czyn niegodny (Kreon błądzi przedkładając prawo ludzkie nad boskie, zaś Antygona buntując się przeciw władzy królewskiej).
Osobne, bardzo ważne miejsce zajmował w tragedii chór, stale obecny na scenie, komentujący wydarzenia rozgrywające się na oczach widza (i wówczas stanowiący immanentny element świata przedstawionego), ale też wzbijający się na wyższy poziom abstrakcji i wygłaszający refleksje bardzo ogólne (wówczas można mówić o pewnej niezależności od akcji scenicznej). U Sofoklesa będzie to chór starców tebańskich, mówiący m. in. o przeznaczeniu, o zależności szczęścia od woli bogów czy też o tym, że istnienie nieodparcie łączy się z klęską i nieszczęściem.
Wreszcie założeniem starożytnych było, aby tragedia wzbudzała w widzu uczucie "katharsis", czyli oczyszczenia. Chodziło o to, by dzieło celowo oddziaływało na przeżycia i reakcje odbiorców. Ogrom tragedii miał porazić, a jednocześnie sprowadzić ulgę, ponieważ katastrofa spotyka nie widza, lecz kogoś innego. Odbiorowi miała towarzyszyć refleksja nad własnym życiem i postępowaniem, a nawet chęć poprawy. Jednak najważniejszy był sam moment olbrzymiego wzruszenia.
Na koniec warto wspomnieć o podziale formalnym tragedii antycznej. Zaczynała się ona prologiem, który pełnił funkcję ekspozycyjną (wprowadzającą). Po nim następował parodos, czyli pieśń wejściowa chóru, a dalej przeplatały się epejsodiony, czyli sceny dialogowe (w "Antygonie" 5), ze stasimonami, czyli pieśniami chóru po wejściu (też 5). (Ten układ został w kolejnych etapach rozwoju europejskiego dramatu zastąpiony podziałem na akty i sceny.) Całość zamykał eksodos, czyli pieśń chóru kończąca tragedię.